ΑΠΟΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΣΜΗΝΟΥΡΓΙΑΣ

Η αποτροπή της σμηνουργίας περιλαμβάνει ενέργειες οι οποίες πρέπει να ξεκινήσουν αρκετά πριν την αναμενόμενη περίοδο. Υπάρχουν πολλές τακτικές που εφαρμόζονται από τους μελισσοκόμους για την αποτροπή της σμηνουργίας. Όλες οι πρακτικές προϋποθέτουν συχνή επιθεώρηση των κυψελών.

• Η παροχή επαρκούς χώρου στην γονοφωλιά για να μη μπλοκαριστεί η γέννα της βασίλισσας και η παροχή χώρου για να επεκταθεί ο πληθυσμός είναι μια απλή και εύκολη τεχνική.
• Όσα μελίσσια διαχειμάζουν με δύο πατώματα ( χωρίς να είναι πραγματικά 20άρια τα μελίσσια ) συνήθως οι μέλισσες κινούνται προς το πάνω μέρος προς το τέλος του χειμώνα. 

•  Αυτό συμβαίνει γιατί εκεί είναι πιο ζεστά. Όμως καθώς η άνοιξη έρχεται υπάρχει πάρα πολύ χώρος ( αχρησιμοποίητος ) κάτω από τις μέλισσες. Πολύ συχνά οι μέλισσες δεν έχουν διάθεση να κατευθυνθούν προς τα κάτω και καθώς ο πληθυσμός αυξάνει συνωστίζονται πάνω. Τα αποθέματα μελιού επίσης δεν τα τοποθετούν κάτω από τον γόνο. Όταν λοιπόν στην πρώτη επιθεώρηση παρατηρηθεί κάτι τέτοιο υπάρχει η απλή λύση της αντιστροφής των ορόφων, αν οι πάτοι είναι κινητοί. Αν όχι η διαδικασία προφανώς δυσκολεύει σημαντικά. Έτσι οι μέλισσες μπορούν πολύ πιο εύκολα να κινηθούν προς τα πάνω αποσυμφορίζοντας την γονοφωλιά. Οι μέλισσες προτιμούν να υπάρχει κενός χώρος πάνω από αυτές για την τοποθέτηση πλεονάσματος.

• Η εξίσωση δύναμης επίσης μπορεί να παίξει κάποιο ρόλο. Οι αποικίες βγαίνουν από τον χειμώνα σε διαφορετικά μεγέθη και δυναμικότητα. Όταν δείχνουν σημάδια υπερπληθυσμού τόσο σε ενήλικες μέλισσες όσο και σε εκκολαπτόμενες, μπορεί να μεταφερθεί γόνος από τα δυνατά μελίσσια σε εκείνα που αδυνάτισαν πιο πολύ κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Έτσι δυναμώνουν τα μικρά αλλά και αποσυμφορίζονται τα μεγαλύτερα αφού ένα πλαίσιο γόνου δίνει μέλισσες οι οποίες θέλουν 2-3 πλαίσια για να κατοικήσουν. Αν δοθεί στο δυνατό και ένα φύλο κηρήθρας τότε και οι εργάτριες θα αποκτήσουν δουλειά και η βασίλισσα σε λίγο θα έχει ένα νέο πλαίσιο να γεννήσει. Τα μικρά μελίσσια με αυτό τον τρόπο θα μπορέσουν να γίνουν σε μικρό ή μεγάλο βαθμό παραγωγικά.
• Η δημιουργία νέων μελισσιών επίσης μπορεί να βοηθήσει στην κατεύθυνση της αποσυμφόρησης. Στην ουσία αν από ένα πολύ δυνατό μελίσσι φτιάξουμε μια παραφυάδα πρόκειται μεν για έναν τεχνητό αφεσμό αλλά η ουσία παραμένει, καταλαγιάζει την επιθυμία για σμηνουργία. Η τακτική αυτή ακολουθείται πιο συχνά από τους επαγγελματίες μελισσοκόμους οι οποίοι δεν έχουν την δυνατότητα συνέχεια να ελέγχουν για βασιλικά κελιά και να τα καταστρέφουν η να εφαρμόζουν άλλες χρονοβόρες διαδικασίες. Η ιδέα είναι απλή, 2-4 πλαίσια με πληθυσμό, γόνο και προμήθειες απομακρύνονται από τις πολύ δυνατές κυψέλες και δημιουργούν μια νέα αποικία. Με αυτό τον τρόπο αποκτούνται και νεαρές βασίλισσες.
• Η αλλαγή της βασίλισσας στην ουσία ελαχιστοποιεί την πιθανότητα σμηνουργίας. Οι νεαρές βασίλισσες εκπέμπουν ισχυρές φερομόνες και κρατούν την συνοχή του σμήνους. Καλό είναι τα σμήνη να μπαίνουν στις κύριες ανθοφορίες με νέες βασίλισσες αφού αυτές θα εγγυηθούν μια πολύ αποτελεσματική γέννα όταν θα χρειάζεται ο πληθυσμός. Η αντικατάσταση της βασίλισσας 4-6 βδομάδες πριν την κύρια ανθοφορία είναι επιθυμητή για το καλύτερο αποτέλεσμα, στην πράξη όμως όσο πιο νωρίς είναι τόσο δυσκολότερο είναι να έχει κανείς διαθέσιμες βασίλισσες. Είναι πιο εύκολο αυτό να γίνει το καλοκαίρι.
• Το ψαλίδισμα των φτερών επίσης μπορεί να αποτελέσει έναν τρόπο ελέγχου της σμηνουργίας. Από την στιγμή που η παλιά βασίλισσα είναι αυτή που φεύγει το ψαλίδισμα των φτερών δεν της επιτρέπει να φύγει μαζί με τον αφεσμό. Είναι ανίκανη να πετάξει. Ο πληθυσμός που έφυγε θα επιστρέψει στην κυψέλη. Δεν είναι βέβαιο ότι η βασίλισσα μετά από μια αποτυχημένη προσπάθεια θα καταφέρει να μπει πάλι στην κυψέλη. Μπορεί να πέσει κάπου εκεί πολύ κοντά και χαμηλά. Τότε ο πληθυσμός θα σχηματίσει μπάλα σε αυτό το σημείο το οποίο είναι και πολύ εύκολο να πιαστεί και να μπει σε κυψέλη. Στην ουσία το κόψιμο του φτερού δεν έχει σχέση με την αποτροπή σμηνουργίας αλλά με την ευκολότερη διαχείρισή της αφού γίνει. Αφού πιαστεί ο αφεσμός πρέπει να μπει σε νέα κυψέλη και όχι στην παλιά του.
• Ο ήλιος μπορεί να παίξει έναν ρόλο όχι άμεσο, αλλά υπαρκτό. Τις κυψέλες πρέπει να τις βλέπει ο ήλιος και γενικώς να είναι σε σημείο με την μεγαλύτερη δυνατή διάρκεια φωτός αλλά όταν ο καιρός ζεστάνει πολύ οι κυψέλες ζεσταίνονται πολύ από την άμεση ηλιακή ακτινοβολία συντελώντας στην δημιουργία ενός θερμού κλίματος στο εσωτερικό της κυψέλης που δεν αρέσει στις μέλισσες. Ο παράγοντας αυτός μπορεί να δράσει συνδυαστικά και να βοηθήσει την εκδήλωση σμηνουργίας. Μέτρα που μπορεί να λάβει ο μελισσοκόμος είναι η σκίαση των κυψελών, η επιλογή άσπρου χρώματος ή κάποιου άλλου ανοιχτού και η τοποθέτηση των εισόδων προς την ανατολή του ήλιου.
• Ο εξαερισμός της κυψέλης επίσης παίζει ρόλο στην δημιουργία ευχάριστου κλίματος για τις μέλισσες. Ο επαρκής αερισμός είναι σίγουρα ένα καλό προληπτικό βοήθημα προς την αποφυγή της σμηνουργίας. Οι χειμερινές είσοδοι πρέπει να απομακρύνονται νωρίς την άνοιξη ή τουλάχιστον να δίνεται κάθε στιγμή το κατάλληλο μέγεθος. Ο αεριζόμενος πάτος μπορεί να βοηθήσει πολύ στον αερισμό της κυψέλης.

Συμπερασματικά, η αποτροπή της σμηνουργίας μπορεί σε κάποιο βαθμό να γίνει λαμβάνοντας προληπτικά και αρκετό καιρό πριν συνδυαστικά τα μέτρα που αναφέρθηκαν. Αν ένα μελίσσι έχει λόγους για να σμηνουργήσει ( παλιά βασίλισσα που δεν έχει ισχυρή φερομόνη ή η γέννα της δεν είναι αποδοτική ) τότε τα μέτρα της καταστολής είναι περιττά. Η παλιά βασίλισσα δεν μπορεί να γεννήσει στον υπάρχον χώρο, θα γεννήσει και σε επιπλέον πάτωμα που θα της δώσουμε ή θα το καλύψει και αυτό με την ανίσχυρη φερομόνη της. Αν η βασίλισσα είναι νέα και ισχυρή τότε απλά έχουν βοηθητικό αποτέλεσμα οι μέθοδοι για την αποσυμφόρηση. Οι βασίλισσες στο μελισσοκομείο πρέπει να είναι κάτω των 2 ετών για να έχει νόημα η λήψη προληπτικών μέτρων και για να είμαστε σίγουροι για αυτό μόνο το σημάδεμα της βασίλισσας με το κατάλληλο χρώμα μπορεί να δώσει σιγουριά. Είναι μια διαδικασία δύσκολη, χρονοβόρα ή σχεδόν αδύνατη για κάποιον που θέλει ξαφνικά να μαρκάρει όλες τις βασίλισσες του μελισσοκομείου. Αν όμως αρχίσει σταδιακά σε κάθε νέο μελίσσι – παραφυάδα που φτιάχνει ( είναι εύκολο σε μικρά μελίσσια ) και σημαδεύει τις βασίλισσες με το κατάλληλο χρώμα σε 2-3 χρόνια θα έχει όλες τις βασίλισσες σημαδεμένες και ο φόρτος εργασίας θα περιορίζεται μόνο σε μερικά λεπτά κάθε φορά που φτιάχνει παραφυάδα, δηλαδή στην πράξη δεν θέλει τόσο χρόνο όσο αρχικά φαίνεται. Τα μελίσσια που ενδεχομένως θα πιάσει και δεν είναι δικά του μπορεί να τα σημαδέψει με ένα χρώμα άσχετο και σταθερό κάθε φορά έτσι ώστε να ξέρει πως είναι βασίλισσα από σμηνουργία. Όταν αυτή αντικατασταθεί με φυσικό τρόπο από τις μέλισσες την σημαδεύει με το χρώμα του τρέχοντος έτους. Με αυτό τον τρόπο ο μελισσοκόμος ξέρει ακριβώς τι να περιμένει από το κάθε μελίσσι του.

Μετά από όσα ειπώθηκαν σε αυτό το άρθρο απαντήθηκαν κάποια ερωτήματα όσον αφορά την σμηνουργία και την αποτροπή της. Ένα ερώτημα όμως γεννιέται και δεν μπορεί να απαντηθεί με σιγουριά.

Στην κυψέλη υπάρχει μοναρχία ή δημοκρατία ?

Πηγή