Παραγωγή βασιλισσών (Μέρος Β)

Στο προηγούμενο άρθρο περιγράψαμε κάθε αναγκαία λεπτομέρεια της κλασσικής μεθόδου παραγωγής βασιλισσών.

Στο άρθρο που ακολουθεί θα αναφερθώ αποκλειστικά σε έναν τρόπο δημιουργίας κυψελιδίων σύζευξης και στους χειρισμούς αυτών των μελισσιών μετά τη βασιλισσοτροφία.

Δημιουργία των κυψελιδίων σύζευξης

Ένας άλλος τρόπος

Περιοριστικός παράγοντας στη διαδικασία της βασιλοτροφίας είναι ο αριθμός των κυψελιδίων, ιδιαίτερα για τους επαγγελματίες βασιλοτρόφους. Το αδυνάτισμα των υπολοίπων μελισσιών του μελισσοκομείου που θα γίνει με την αφαίρεση του ζωντανού υλικού, η υποχρεωτική μεταφορά των κυψελιδίων, η δυσκολία συνένωσης των τριπλοκυψελιδίων μετά το τέλος σε ενιαία μελίσσια συνδέονται με πολλά αρνητικά και αρκετό κόπο, κυρίως όμως περιορίζουν τον αριθμό των παραγομένων βασιλισσών.

Για να αρθούν αυτά τα αρνητικά που παραπάνω αναφέρθηκαν κατασκευάστηκε  μια βάση ξύλινη, η οποία έχει 4 εισόδους, όπως φαίνεται στη φώτ. 1,

Βάση κυψελιδίων σύζευξης

φώτ. 1. H βάση με τις 4 εισόδους.

από δύο στην κάθε μια στενή πλευρά της. Η βάση είναι έτσι κατασκευασμένη ώστε τα εσωτερικά τοιχώματά (ιδιαίτερα των δύο στενών πλευρών) και αυτών των πατωμάτων, να εφάπτονται ακριβώς.

Με τρεις μεντεσέδες συνδέεται η βάση με το πάτωμα. Έτσι προκύπτει μια κυψέλη με κινητή βάση.  Μπορούν όλα τα μελίσσια του μελισσοκομείου να έχουν τέτοιες βάσεις, και οι μέλισσες να πετάνε και από τις 4 εισόδους. Τα μελίσσια πρέπει να απέχουν μεταξύ τους, για να διευκολύνουν τους χειρισμούς, περί 2,5 με 3 μέτρα το ένα από το άλλο.

Τα μελίσσια αυτά, όπως είναι τοποθετημένα, όταν χρειαστούν κυψελίδια σύζευξης χωρίζονται με χωρίσματα από κόντρα πλακέ θαλάσσης, όπως αυτά της φωτ. 2.

φώτ. 2. Χωρίσματα από κόντρα πλακέ θαλάσσης.

Τα χωρίσματα αυτά έχουν το χαρακτηριστικό ότι δεν εφάπτονται ακριβώς με τα τοιχώματα της κυψέλης, αλλά είναι κατά 1,5 εκατοστό μικρότερα, ενώ το ύψος είναι τουλάχιστο όσο είναι και της κυψέλης. (Δεν πρέπει να είναι πιο κοντά). Στις δύο άκρες τους φέρουν μια αυλακιά που έγινε με  ρούτερ. Για να εφαρμόσουν ακριβώς και σταθερά με τις πλευρές της κυψέλης παρεμβάλλονται  πλαστικοί σωλήνες που χρησιμοποιούν οι ηλεκτρολόγοι για να περνούν τα καλώδια στις ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις των οικοδομών (σωλήνας ευθείας), βλέπε φωτ.3,

φωτ. 3. Πλαστικοί σωλήνες (κανάλια – ευθείες).

μήκους όσο είναι το ύψος των χωρισμάτων και διαμέτρου 11 mm (Φ 11). Η αυλακιά που αναφέρθηκε παραπάνω εξυπηρετεί ακριβώς αυτόν το σκοπό δηλαδή να εφάπτεται ο σωλήνας ακριβώς στην πλαϊνή πλευρά του χωρίσματος.  Κι ενώ η μία πλευρά τοποθετείται χωρίς δυσκολία η άλλη πρέπει να δεχθεί κάποια πίεση και προσπάθεια για να εφαρμόσει ακριβώς. Το στενό τμήμα μεταξύ του πλαστικού σωλήνα και της κυψέλης στο πάνω άκρο εκεί που ακουμπούν οι κηρηθροφορείς που ακόμη ενώνει τα χωρισμένα τμήματα μεταξύ τους απομονώνεται με ένα μικρό (Φωτ. 4, 5, 6) κατάλληλo κομμάτι από κόντρα πλακέ θαλάσσης.

Κομμάτια από κόντρα πλακέ για την κάλυψη του χώρου μεταξύ πλαστικού σωλήνα και κυψέλης.

φωτ. 4,

 Κομμάτια από κόντρα πλακέ για την κάλυψη του χώρου μεταξύ πλαστικού σωλήνα και κυψέλης.

φωτ. 5

φωτ. 4, 5, 6. Κομμάτια από κόντρα πλακέ για την κάλυψη του χώρου μεταξύ πλαστικού σωλήνα και κυψέλης.

Το αποτέλεσμα είναι ότι με σχετική ευκολία και γρήγορα να χωρίζονται τα μελίσσια με τρία τέτοια διαφράγματα σε τέσσερα κυψελίδια. Έτσι δικαιολογούνται και οι 4 είσοδοι που φέρει η βάση που στην αρχή περιγράφηκε.  Η σύνθετη αυτή κυψέλη χωρισμένη σε 4 κυψελίδια φαίνεται στη φωτ. 7.

φωτ. 7. Kυψέλη χωρισμένα σε τέσσερα κυψελίδια

Όπως θα έχετε παρατηρήσει δεν αναφέρω τις ακριβείς διαστάσεις της βάσης και των χωρισμάτων, κι αυτό γιατί αυτά πρέπει να συμφωνούν με το υπάρχον υλικό που ο καθένας μας έχει. Ξέρουμε ότι ο κάθε κατασκευαστής κυψελών έχει τις δικές του διαστάσεις. Για το λόγο αυτό όποιος επιθυμεί να εφαρμόσει τη μέθοδο θα φτιάξει τις βάσεις με τη βοήθεια κάποιου μαραγκού σύμφωνα με τα δικά του πατώματα.

Οι χειρισμοί

Δεν έχει τόση μεγάλη σημασία ο χωρισμός μιας κυψέλης σε τέσσερα μικρά τμήματα, (εξάλλου δεν είναι και άγνωστη μια τέτοια κυψέλη), αλλά οι χειρισμοί που μπορούν να γίνουν με αυτήν.

Βρισκόμαστε στην κατάσταση όπου τα μελίσσια μας, όλα ή ένα μέρος αυτών, βρίσκονται στις κυψέλες με τη συγκεκριμένη βάση και λειτουργούν κανονικά πετώντας και από τις 4 εισόδους.

Αφού έχει προηγηθεί η διαδικασία της βασιλοτροφίας, όπως την περιγράψαμε στο προηγούμενο τεύχος και φτάσαμε στο σημείο  της δημιουργίας των κυψελιδίων ενεργούμε ως εξής:

1. 1.     Μία μέρα πριν το χωρισμό του μελισσιού σε κυψελίδια αφήνουμε στο μελίσσι μόνο οκτώ πλαίσια μαζί με τον πληθυσμό τους, εκ των οποίων τα 4 έχουν γόνο, τα δε υπόλοιπα 4 φέρουν τροφές. Τα υπόλοιπα, όσα κι αν αυτά είναι, μαζί με τη βασίλισσα, τοποθετούνται δίπλα σε μια άλλη κυψέλη.
   2.     Τροφοδοτούνται και τα δύο μέρη με σιρόπι.
   3.     Την επόμενη ημέρα χωρίζουμε το ορφανό μελίσσι, όπως περιγράφηκε παραπάνω, φροντίζοντας να υπάρχει σε κάθε χώρισμα ένα πλαίσιο με γόνο κι ένα με τροφές, φυσικά και με τον ανάλογο πληθυσμό. Προσπαθούμε να υπάρχει αρκετός πληθυσμός στα κυψελίδια (δεν υπάρχει κανένας λόγος οικονομίας). Όσο και αν φαίνεται δύσκολο ο χωρισμός και με την παρουσία των μελισσών είναι εύκολη υπόθεση.

Οι μέλισσες του κάθε κυψελιδίου πετούν τώρα μόνο από τη μία αντίστοιχη είσοδο. Για να μειωθεί η παραπλάνηση οι κυψέλες έχουν βαφεί με διαφορετικά χρώματα στις πλευρές των εισόδων, η δε είσοδος των μεσαίων κυψελιδίων, με ένα εξωτερικό τούνελ μεταφέρθηκε στη μια άκρη της κυψέλης, έτσι ώστε οι μέλισσες και στις δύο πλευρές να προσγειώνονται στις άκρες της πρόσοψης. (φωτ. 8 α και β). 

Για αποφυγή της παραπλάνησης οι κυψέλες έχουν διαφορετικά χρώματα

Φωτ. 8α

 Για αποφυγή της παραπλάνησης οι κυψέλες έχουν διαφορετικά χρώματα

φωτ. 8 α, β. 

4)Την ίδια μέρα ή καλύτερα την επόμενη τοποθετούνται τα ώριμα βασιλικά κελιά, ένα σε κάθε κυψελίδιο. Σε μια τέτοια (πρώην) κυψέλη θα βάλουμε δηλαδή 4 κελιά. Το όλο σύστημα σκεπάζεται με ένα ενιαίο κομμάτι πλαστικού φύλλου και από πάνω τοποθετείται κάτι βαρύ για να μην ανασηκωθεί το πλαστικό φύλλο π.χ. ένα βασιλικό διάφραγμα ή οτιδήποτε άλλο (φωτ. 9 α, β, γ). Σε λίγο οι μέλισσες θα το κολλήσουν με πρόπολη. Aκολουθεί βέβαια το καπάκι.

9 α)

9 β)

φωτ. 9 α, β, γ.

Τα χωρισμένα μελίσσια καλύπτονται με ένα πλαστικό φύλλο (α) πάνω στο οποίο τοποθετείται κάποιο βαρύ αντικείμενο (β, γ).

5)Στην κατάσταση αυτή μένει το σύστημα 22 μέρες. Μετά ανοίγεται. Αναμένεται ότι θα υπάρχουν μέχρι (το πολύ) 4 βασίλισσες με ένα μέχρι δύο πλαίσια γόνο στο κάθε κυψελίδιο, μέρος του οποίου θα είναι σφραγισμένος. Από τις βασίλισσες που υπάρχουν, αν είναι πάνω από μία, αφήνουμε μόνο μία στο μελίσσι, παίρνουμε τις υπόλοιπες και χαλάμε το σύστημα, δηλαδή ξαναενώνουμε το μελίσσι, το οποίο μπορεί να έχει μέχρι οκτώ πλαίσια γόνο, οκτώ πλαίσια μέλισσες και μια νεαρή συζευγμένη βασίλισσα, ενώ έχουμε κερδίσει και τις υπόλοιπες βασίλισσες που πριν είχαμε αφαιρέσει.

Η συνένωση γίνεται πρώτα με την αφαίρεση των πλαστικών σωλήνων από τις άκρες. Στην κατάσταση αυτή μένουν δύο τρεις μέρες για να γίνει σιγά-σιγά η συνένωση, μετά αφαιρούνται και τα χωρίσματα. Ο άλλος τρόπος (και πιο σίγουρος) είναι να αφαιρέσουμε τη βασίλισσα καθώς και τα χωρίσματα και να γίνει κανονική εισαγωγή της βασίλισσας μετά από δύο ώρες.

Από την εμπειρία της χρονιάς που πέρασε τα μελίσσια στην κατάσταση αυτήν έχουν ανάγκη από κάποια υποστήριξη.  Επειδή έχουν πολύ γόνο για εκτροφή οι εισερχόμενες τροφές δεν επαρκούν. Μια καλή τροφοδότηση τους δίνει μια εντυπωσιακή ώθηση.

Τα μελίσσια αυτά συνεχώς μεγαλώνουν. Αν και κάποια στιγμή θα παρατηρηθεί μια μικρή κάμψη του πληθυσμού, μέχρι ν’ αρχίσει η εκκόλαψη του νεαρού γόνου, μετά από 45 μέρες περίπου θα είναι έτοιμα να πάρουν πάτωμα. Μοιάζουν στην εξέλιξή τους σαν τα  μελίσσια στην αρχή της άνοιξης.

Με τους χειρισμούς αυτούς χωρίς να κάνουμε καμιά απολύτως μεταφορά πήραμε τις βασίλισσες που θέλαμε και ένα πλήρες ανανεωμένο μελίσσι με πολύ γόνο που θα εκκολαφθεί συγχρόνως, καθώς  και μια νεαρή βασίλισσα. Μπορούμε φυσικά να κάνουμε το ίδιο και στο άλλο κομμάτι του αρχικού μελισσιού, και τέλος μπορούμε να πάρουμε και μέλι την ίδια χρονιά ανάλογα με τις ανθοφορίες που υπάρχουν στην περιοχή.

Ουσιαστικά με τον τρόπο αυτό εκμεταλλευόμαστε τη γέννα τεσσάρων βασιλισσών που γεννούν ταυτόχρονα (1 πλαίσιο γεμάτο γόνο έχει περίπου 6.000 κελιά) και ότι ο πληθυσμός που θα προκύψει αργότερα θα έχει μια απότομη έξαρση. Αν δεν έχουμε 4 βασίλισσες αλλά λιγότερες, ανάλογο θα είναι και το μέγεθος των μελισσιών που θα προκύψουν.

Ανανέωση μικρών μελισσιών

Με τον τρόπο αυτόν μπορούμε μελίσσια που «δεν τραβάνε», να τα ανανεώσουμε. Χωρίζοντάς τα, κάνοντάς τα δηλαδή κυψελίδια, τους δίνουμε την ευκαιρία να βγάλουν βασίλισσες και στη συνέχεια να ξαναενωθούν.

Με τη μέθοδο αυτή δεν χάνεται τίποτε απολύτως, για το λόγο αυτό τόνισα λίγο παραπάνω ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος οικονομίας όσον αφορά στον πληθυσμό ή στο γόνο κατά το σχηματισμό των κυψελιδίων.

Καλό είναι η μέθοδος να εφαρμόζεται την περίοδο της σμηνουργίας ώστε και αυτή να προλαμβάνεται, αλλά και γιατί η εποχή έχει τις καλύτερες προϋποθέσεις για επιτυχία των βασιλισσών. Η συνένωση των δύο αρχικών τμημάτων σε ένα μελίσσι και πάλι, μετά τους χειρισμούς, εγγυάται μια καλή παραγωγή μελιού.

Xωρίς να διαλύσουμε το σύστημα των κυψελιδίων αφού πάρουμε τις πρώτες βασίλισσες μπορούμε να τοποθετήσουμε αμέσως νέα ώριμα βασιλικά κελιά για μια δεύτερη εκτροφή. Mετά το πέρας αυτής της εκτροφής πρέπει να γίνει η συνένωση.

Τα άρθρο αυτό δημοσιεύται τώρα, (χειμώνας καιρός) όχι γιατί είναι η κατάλληλη εποχή για βασιλοτροφία, αλλά αν κάποιοι συνάδελφοι επιθυμούσαν να εφαρμόσουν τη μέθοδο με την τετραπλή βάση να την κατασκευάσουν με άνεση χρόνου.

Aν δε θέλετε να κατασκευάσετε βάσεις χρησιμοποιήστε τις κανονικές κυψέλες, αφού ανοίξτε στα συγκεκριμένα σημεία τις αντίστοιχες εισόδους. Προϋπόθεση για κάτι τέτοιο είναι ο ενσωματωμένος πάτος της κυψέλης να είναι επίπεδος (από κόντρα πλακέ θαλάσσης), γιατί αλλιώς δεν θα εφαρμόζουν τα χωρίσματα στο κάτω μέρος. Τα χωρίσματα, καθώς και οι πλαστικοί σωλήνες να γίνουν ακριβώς όπως περιγράφηκαν, γιατί έτσι στήνονται εύκολα και επίσης εύκολα αποσυναρμολογούνται για να γίνει η συνένωση μετά το πέρας της βασιλοτροφίας.

Tα συγκεκριμένα χωρισμένα μπορούν να χρησιμοποιηθούν τώρα το χειμώνα για τον περιορισμό του χώρου των μελισσιων όταν αυτά είναι μικρότερα των 10 πλαισίων.

Νίκος Παππάς, Bιολόγος

Όπως δημοσιεύθηκε στο τεύχος.https://www.melissokomikiepitheorisi.gr

Νοεμβρίου Δεκεμβρίου 2005 σελ. 336