Ελληνικό μέλι: Ένας «κρυμμένος» θησαυρός

Η διεθνοποιημένη αγορά έχει οδηγήσει (όλο και περισσότερο) την πρωτογενή παραγωγή σε μια κατεύθυνση συμπίεσης του κόστους, κυρίως μέσα από πρακτικές μη ασφαλούς παραγωγής και αναζήτησης πρώτων υλών που εξυπηρετούν την μαζική βιομηχανία τροφίμων.

Η Ελλάδα, σαν μια περιοχή πρωτογενούς παραγωγής, δεν μπορεί να ανταγωνιστεί με όρους μαζικής φτηνής, παραγωγής, γιατί το μέγεθός της δεν επιτρέπει την μετάβαση σε τέτοιου είδους εκμεταλλεύσεις. Το πλεονέκτημά της (υπήρξε και οφείλει να συνεχίσει να υπάρχει) ήταν οι μικρές παραγωγές που με κόπο, μεράκι και σεβασμό στον άνθρωπο μπορούσε να αντλήσει από το χώμα της.

Η Ελληνική γη και οι άνθρωποι της απόλυτα συμφιλιωμένοι με το κοινό τους μέλλον μπορούν να παράγουν καταπληκτικά προϊόντα. Σαφέστατα οι συνέργειες τέτοιων μικρών παραγωγών μπορούν να δώσουν το απαραίτητο μέγεθος εξωστρέφειας, χωρίς όμως να υποτιμούμε τις διατροφικές ανάγκες της ίδιας της χώρας.

Μια σημαντική παραγωγή στη χώρα μας είναι το Μέλι.

- Το βαμβάκι είναι ένα εντατικά καλλιεργούμενο προϊόν σε κάποιες περιοχές στη χώρα, όπως στη Θεσσαλία. Το μέλι βαμβακιού υπερέχει έναντι των άλλων ποικιλιών μελιού στη συγκέντρωση υπεροξειδίου του υδρογόνου (H2O2, το κοινό οξυζενέ). Η φαρμακοβιομηχανία τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιεί σε επιθέματα τραυμάτων μέλι με αυξανόμενους ρυθμούς. Αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι θα μπορούσε να προωθηθεί το μέλι αυτό στην συγκεκριμένη αλυσίδα μεταποίησης και χρήσης, με τιμή πάνω από 200 ευρώ το κιλό. Απαιτεί όμως μια κεντρική συμφωνία μεταξύ γεωργών, κρατικών δομών και μελισσοκόμων.

Οι μελισσοκόμοι να εφαρμόζουν μια ορθή μελισσοκομική πρακτική παραγωγής βαμβακόμελου (το οποίο κρίνεται σαν εύκολο βήμα μετά από εκπαίδευσή τους). Οι κρατικές δομές να προωθήσουν την εν λόγω καλλιέργεια με όρους ποιότητας (εδώ η ανάλυση δυσκολεύει, γιατί εμπλέκεται η εθνική αγροτική πολιτική, η ευρωπαϊκή αγροτική πολιτική και οι δυστοκίες μιας χρόνιας αναποτελεσματικής γεωργικής κοινωνίας που λειτουργεί δίχως μακροχρόνιο όραμα και δίχως να μπορεί να στηριχτεί σε καινοτόμες στρατηγικές λύσεις). Οι γεωργοί να εφαρμόσουν την αντίστοιχη ορθή γεωργική πρακτική (βήμα που απαιτεί πολύ εκπαίδευση και είσοδο στον κλάδο νέων πρακτικών σκέψης, που αυτομάτως σημαίνει ευρύτερη αλλαγή λογικής).

- Η μελισσοκομία είναι νομαδική και ο Έλληνας μελισσοκόμος πλεονεκτεί λόγω θέσης. Υπάρχει ένα ελληνικό μέλι που παράγεται από τα πευκοδάση. Το μέλι πεύκου. Το μέλι πεύκου για να παραχτεί μεσολαβεί ένα κοκκοειδές έντομο που ονομάζεται Marchalina Hellenica. Όπως εύκολα αποκαλύπτεται είναι ένα ενδημικό έντομο του Αιγαίου (υπάρχει και στα παράλια της Τουρκίας). Το μέλι πεύκου δεν παράγεται πουθενά αλλού στον κόσμο. Πουθενά αλλού. Αυτό το δεδομένο αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κριτήρια προώθησης ενός προϊόντος στην παγκόσμια ανοιχτή πλέον αγορά. Ένα προϊόν που υπάρχει μόνο στην Ελλάδα (και στην Τουρκία). Ένα προϊόν που με βάση τα χαρακτηριστικά του έχει αξιόλογες βακτηριοστατικές ιδιότητες και που θα μπορούσε να αποτελεί για τον Έλληνα μελισσοκόμο ό,τι και το ακριβότερο μέλι στον κόσμο, το μέλι Manouka της Νέας Ζηλανδίας.

Μελέτες Ελλήνων ερευνητών έχουν δείξει ότι πολλά μέλια μας έχουν παραπάνω ποσό κρίσιμων βιταμινών (πάνω από 15% της Συνιστώμενης Ημερήσιας Δόσης) και μπορούν να αναγράφουν ισχυρισμούς υγείας στη ετικέτα αλλά δεν το γνωρίζουν οι παραγωγοί (π.χ. ότι βοηθούν στην ανάπτυξη των οστών, ή προστασία της καρδιάς, ή προστασία του αμυντικού συστήματος. Συνολικά περίπου 12 πολύ πιασάρικους ισχυρισμούς).

Όσον αφορά τα υπόλοιπα προϊόντα της μέλισσας:

Η γύρη και ο βασιλικός πολτός χαρακτηρίζονται ως λειτουργικά τρόφιμα (neutraceuticals) που η αξία των προϊόντων αυτών αυξάνει καθώς αυξάνει η ζήτησή τους και η εκτίμησή τους από το αγοραστικό κοινό. Η πρόπολη και το δηλητήριο που δεν είναι τρόφιμα και έχουν πληθώρα βιολογικών δράσεων, θεραπευτικών ακόμα και καλλυντικών εφαρμογών αποτελούν επίσης περιζήτητα προϊόντα με μεγάλη ζήτηση και υψηλή τιμή, ειδικά το δηλητήριο.

Η πρόπολη είναι συστατικό σε πολλά φαρμακευτικά και καλλυντικά σκευάσματα και το ίδιο και το δηλητήριο που πιστεύουμε ότι θα αποτελέσει σημαντικό, εξαγώγιμο κυρίως προϊόν, αν υποστηριχθεί κατάλληλα η παραγωγή του. Ο ευρωπαϊκός κανονισμός 432/2012 περί ισχυρισμών υγείας προβλέπει για τα προϊόντα αυτά ισχυρισμούς υγείας στις ετικέτες, που δυστυχώς δεν εφαρμόζεται ακόμη από τους Έλληνες παραγωγούς αλλά και τις μεγάλες εταιρείες, και θα 5πλασίαζε την τιμή τους στις αγορές (βιταμίνες Β1, Β2, Β6, σελήνιο, μαγνήσιο, κλπ).

Μεγάλο ενδιαφέρον επίσης έχει η ζύμωση του μελιού σε υδρόμελι («κρασί» από μέλι), η απόσταξή του σε μουντοβίνα («τσίπουρο» από μέλι) ή η περαιτέρω ζύμωσή του σε «ξύδι» από μέλι. Εξάλλου ήδη η ποτοποιία έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον για το μέλι. Υπάρχουν μπύρες με μέλι στην ελληνική αγορά, ρακόμελα και πιθανά να δούμε και κρασί με μέλι (honeyed wine) σύντομα.

Το κερί τροφοδοτεί κηροπλαστεία ή κηρηθροποιεία που εφοδιάζουν τους μελισσοκόμους, βιοτεχνίες παραγωγής διακοσμητικών κεριών και είναι βασικό συστατικό στις περίφημες παραδοσιακές κηραλοιφές που εμφανίζουν σήμερα μεγάλη ζήτηση (θα ασχοληθούμε σε άλλο άρθρο με τις κηραλοιφές).

Ο μελισσοκομικός τουρισμός δεν έχει αναπτυχθεί στη χώρα μας, ενώ στη διπλανή Τουρκία ανθεί. Μελισσοκόμοι από όλη την Ευρώπη συνδυάζουν επισκέψεις σε φυσικά ή πολιτιστικά αξιοθέατα με επισκέψεις σε μελισσοκομεία, μελισσοκομικά ινστιτούτα, μελισσοκομικά μουσεία, γιορτές μελιού ή συσκευαστήρια μελιού. Στην Ελλάδα υπάρχουν 51 (!) τμήματα ΑΕΙ και ΤΕΙ σχετικά με την Γεωπονία και σχεδόν κανένα δεν ασχολείται όπως πρέπει με το μέλι που θα έπρεπε να είναι ένα από τα Εθνικά προϊόντα.

Του Δημήτρη Κουρέτα