ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΟΙ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ

Στους μελισσοκομικούς χειρισμούς του φθινοπώρου χτυπά η καρδιά της επόμενης χρονιάς.

Από την κατάσταση των μελισσιών μας το φθινόπωρο, θα εξαρτηθεί το καλό ξεχειμώνιασμα, η καλή αρχή της επόμενης άνοιξης και κατά συνέπεια οι καλοί τρύγοι της επόμενης χρονιάς. Οι χειρισμοί που γράφουμε ανά μήνα έχουν μια πανοραμική οπτική και ο κάθε μελισσοκόμος οφείλει να την προσαρμόσει και να την μεταφράσει ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες του τόπου του και του μελισσοκομικού συστήματος που ακολουθεί.

Στο Νότο, στα Δυτικά και στη νησιωτική χώρα όλες οι εργασίες είναι μετατοπισμένες πρωϊμότερα χρονικά, ενώ στο Βορρά οψιμότερα.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

Έλεγχος ασθενειών (όλο το φθινόπωρο)

• Νοζεμίαση (η νέα νοζεμίαση, nosema ceranae, δεν έχει συγκεκριμένες εποχές κορύφωσης).

• Αμερικάνικη σηψηγονία (συνεχείς έλεγχοι, ιδιαίτερα στα αδύνατα μελίσσια και για όσο καιρό υπάρχει γόνος).

• Ασκόσφαιρα (σημάδεμα για αλλαγή βασίλισσας).

• Βαρρόα (η θεραπεία είναι άκαιρη -λόγω γόνου, αλλά αν υπάρχει μεγάλη προσβολή πρέπει να επέμβουμε, αν δεν θέλουμε να ψάχνουμε για αγορά μελισσιών το καταχείμωνο). Αν η προσβολή είναι μεγάλη και επέμβουμε θεραπευτικά με εγκεκριμένα χημικά σκευάσματα, οφείλουμε να ξεχάσουμε και όποιον τρύγο μπορεί να ακολουθήσει. Ας πάρουμε λίγο μέλι πριν.

• Προσοχή στον κηρόσκωρο. Η ζέστη είναι αρκετή ακόμη. Αποθήκευση κηρηθρών σε ψυγεία ή εκ περιτροπής τοποθέτησή τους σε καταψύκτη.

«Πίκρισμα» των μελισσιών με διεγερτικά ταΐσματα (σιρόπι, γύρη-ελεγμένη αν δεν είναι δικιά μας-γυρεόπιττες) ή μεταφορές σε μέρη ψηλά και βόρεια για σουσούρα (φθινοπωρινό ρείκι) για την όσο δυνατόν καλύτερη ανανέωση του πληθυσμού με απώτερο σκοπό την φθινοπωρινή μεταφορά στα πεύκα και το ξεχειμώνιασμα με νέους πληθυσμούς.

Με την φετινή καλοκαιρινή ανομβρία και ζέστη, είναι δύσκολα τα πράγματα. Η σου-σούρα ανθίζει από τα ψηλά στα χαμηλά (όπως και τα πιο πολλά φθινοπωρινά φυτά).

Πριν την μεταφορά στο πεύκο τρυγάμε το μέλι που πιθανά να υπάρχει και φροντίζουμε για την ύπαρξη άδειων σκουρόχρωμων καλών κηρηθρών (όχι τόσο σκουρόχρωμων ώστε να έχουν ιστορική ή προϊστορική αξία).

 Οι μέλισσες το φθινόπωρο, αν έχουν επιλογή, προτιμούν σκουρόχρωμες κηρήθρες. Ο άδειος χώρος που θα τους εξασφαλίζουμε πρέπει να είναι συνδεδεμένος με τον πληθυσμό του μελισσιού.

Π.χ. Σε ένα 8άρι μελίσσι δεν θα προσθέσουμε πάτωμα στο όνομα του «άδειου χώρου». Μάλλον δεν θα πρέπει να πάει στο πεύκο -συναρτήσει του γόνου του- το εν λόγω μελίσσι. Στο πεύκο κάνουμε μεταφορά όταν έχει αρχίσει η μελιτοέκκριση. Αν πάμε πιο πριν και τα μελίσσια πέσουν σε κενό, είναι ό,τι χειρότερο μπορούμε να κάνουμε για το κοινό μας μέλλον. Πάμε σημάδια και τα παρακολουθούμε. Παίρνουμε τηλέφωνα σε φίλους μελισσοκόμους και αναζητούμε ασφαλείς πληροφορίες (τα τηλέφωνα με μέτρο αυτό τον καιρό, να μιλήσει και κανένας άλλος). Ελέγχουμε τις πληροφορίες και κατόπιν μεταφέρουμε.

Συνενώσεις μελισσιών με σκοπό την ύπαρξη πολυπληθών αποικιών για τη μέγιστη συλλογή μελιού πριν ή μετά την μεταφορά στο πεύκο, αν βέβαια ακολουθούμε ένα τέτοιο σύστημα εκμετάλλευσης. Αν όχι, δοκιμάστε το σε 13 μελίσσια. Έτσι, για τη βιωματική γνώση και μόνο.

Τελευταία ευκαιρία για βασιλοτροφία και παραφυάδες που θα «μπουν στη μάχη» του χρόνου (μελίσσια έναρξης και αποπεράτωσης ή έναρξης-αποπεράτωσης ταυτόχρονα, σίγουρα πάντως πολύ δυνατά με πολλές παραμάνες μέλισσες, υγρή τροφοδοσία για όσες μέρες είναι ανοιχτά τα βασιλοκελιά). Οι παραφυάδες πρέπει να είναι πιο δυνατές από αυτές της άνοιξης, γιατί ο χειμώνας δεν αργεί και τα περιθώρια ανάπτυξής τους είναι στενά. Προσοχή στην ύπαρξη ή όχι αρκετών κηφήνων. Εκτίμηση των ανθοφοριών που είναι σε εξέλιξη ή έρχονται.

Οι βασικές ανθοφορίες που κυνηγάμε τον Σεπτέμβριο:

Πεύκο, πολύ όψιμες χορτονομές, σουσούρα (αν έχει βρέξει), όψιμη βαμβακίτσα, κισσός, χαρουπιά, αρμυρίκια, πολύκομπος, ακονιζιά.

Τρύγος: Το ζητούμενο είναι να αφαιρέσουμε το περίσσιο μέλι και όχι όλο το μέλι από τις κυψέλες. Όχι, στους ληστρικούς τρύγους. Στα ανθόμελα τρυγάμε τα πλαίσια που είναι σφραγισμένα κατά τα 2/3 ή συνολικά στα 3 πλαίσια, τα 2 να είναι σφραγισμένα. Στο πεύκο και γενικότερα στις χρονιές με σκληρά μελιτώματα, ο πιο πάνω κανόνας μπορεί να ξεχαστεί.

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ

Έλεγχος ασθενειών

• Βαρρόα – Βαρροϊκή ακαρίαση – Βαρροάτωση Δεν χρειάζεται εξέταση σε εργαστήριο. Αν αυτή τη στιγμή είστε βέβαιοι ότι ο ήλιος το επόμενο πρωί θα ανατείλει από την ανατολή, τότε να είστε βέβαιοι ότι τα μελίσσια σας έχουν προσβολή από την βαρρόα.

Θεραπεία:

Υπάρχουν αρκετά εγκεκριμένα σκευάσματα τα οποία κυκλοφορούν στην αγορά (πληροφορίες στα μελισσοκομικά κέντρα, πανεπιστήμια, κτηνιατρικά καταστήματα και βέβαια προσοχή στις οδηγίες χρήσης). Υπάρχουν και κάποια «εναλλακτικά φάρμακα».

Η εφαρμογή βιοτεχνικών μεθόδων είναι άκαιρη. Το μόνο που μπορεί να θεωρηθεί βιοτεχνική μέθοδος αυτή την εποχή είναι η καταστροφή (απολέπισμα) όποιου ελαχίστου γόνου υπάρχει. Δις. Μόνο αν υπάρχει ελάχιστος γόνος. Αλλιώς περιμένουμε λίγο ακόμη μέχρι την παύση της ωοτοκίας.

Το σημαντικότερο όμως όλων, μαζί με την οποιαδήποτε εφαρμογή φαρμάκων (βιολογικών ή μη) είναι η θεραπεία να γίνεται σε περίοδο που τα μελίσσια ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΓΟΝΟ. Αν τα μελίσσια δεν εκτρέφουν γόνο, τότε βρίσκουμε τη βαρρόα απροστάτευτη εκτός κελιών και την τσακίζουμε. Αν οι συνθήκες είναι καλές, αρκεί μία και μόνο εφαρμογή μέχρι την επόμενη χρονιά. Δυστυχώς, είμαστε σε συνεχή πόλεμο με τη βαρρόα και πρέπει να εκμεταλλευτούμε το αδύνατό της σημείο, χωρίς όμως ψευδαισθήσεις ότι θα κερδίσουμε τον πόλεμο, αλλά ότι θα κερδίσουμε τουλάχιστον την ετήσια μάχη μας μαζί της. Η βαρρόα κουβαλά ιώσεις που ενίοτε είναι καταστροφικότερες από την ίδια.

• Ασκόσφαιρα (σημάδεμα για αλλαγή βασίλισσας).

• Αμερικάνικη σηψηγονία (έλεγχοι, ιδιαίτερα στα αδύνατα μελίσσια και για όσο καιρό υπάρχει γόνος).

• Νοζεμίαση.

Ενδείξεις:

• Αδύνατα, μη παραγωγικά μελίσσια (κοινό σύμπτωμα με άλλες ασθένειες).

• Μέλισσες μπροστά στο έδαφος, αδύναμες να πετάξουν, με ασύνδετα φτερά (κοινό σύμπτωμα με άλλες ασθένειες).

– Ακαθαρσίες στις κυψέλες, καπάκια, γύρω περιοχή, σε σχήμα γραμμών (οι ακαθαρσίες σε σχήμα στρογγυλό είναι φυσιολογικό). Κοινό σύμπτωμα με πάσης μορφής δυσεντερία.

– Ακάλυπτα πλαίσια γόνου από μέλισσες και γενικά αφθονία τροφών.

– Κατά τον αποχωρισμό του στέρνου από την κοιλιά των μελισσών το στομάχι τους είναι διαυγές (στις υγιείς έχει χρώμα).

Αποδείξεις:

• Έλεγχος σε εργαστήριο (Πανεπιστήμια, ΕΘΙΑΓΕ, Ιδιωτικά).

Θεραπεία:

• Γερά μελίσσια.

• Δεν υπάρχει εγκεκριμένο σκεύασμα στην Ευρώπη. Μελισσοκομικοί χειρισμοί μειώνουν την ασθένεια (δυνατά μελίσσια, όχι περίσσια πλαίσια, νέες κηρήθρες, καλός αερισμός, επάρκεια τροφών, γερά μελίσσια – ανθεκτικά στην ασθένεια, από καλές οικογένειες). Απολύμανση των κηρηθρών με οξικό οξύ.

Εκτίμηση των ανθοφοριών που είναι σε εξέλιξη ή έρχονται.

• Οι βασικές ανθοφορίες που κυνηγάμε τον Οκτώβριο: Πεύκο, σουσούρα, κισσός, χαρουπιά, πολύκομπος, ακονιζιά.

Εύρεση τόπου για ξεχειμώνιασμα, αν δεν έχουμε ήδη βρει (νότιος προσανατολισμός, ευάερος, ευήλιος, με εύκολη πρόσβαση όλο τον χειμώνα, κοντά στον τόπο κατοικίας, ύπαρξη ανθοφορίας νωρίς την άνοιξη αν είναι αυτό δυνατό).

Προετοιμασία των μελισσιών για ξεχειμώνιασμα (αφαίρεση περίσσιων πλαισίων, συνενώσεις αδυνάτων, έλεγχος ύπαρξης επαρκών τροφών, επαρκής αερισμός -ανοικτές πόρτες- κηρόπανα, όχι απ” άκρη σε άκρη των πλαισίων, τοποθέτηση κυψελών πάνω σε πέτρες, λάστιχα, κ.λπ. κλίση προς τα εμπρός έτσι ώστε να φεύγουν τα νερά).

Μεταφορά σε περιοχές με γύρη για ανάπτυξη του γόνου για την ανανέωση πληθυσμού.

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ

Έλεγχος ασθενειών (όπως και πιο πάνω. ΠΡΟΣΟΧΗ: Όχι γόνος —–> άμεση επίθεση στη βαρρόα).

Εκτίμηση των ανθοφοριών που είναι σε εξέλιξη ή έρχονται.

• Οι βασικές ανθοφορίες που κυνηγάμε τον Νοέμβριο: πεύκο, σουσούρα (κοντά στη θάλασσα), κουμαριά.

Τρύγος. Όχι ληστρικός. Είναι αργά και τα μελίσσια έχουν μειωμένα κουράγια για συλλογή και στη συνέχεια για ξεχειμώνιασμα.

Προετοιμασία των μελισσιών για ξεχειμώνιασμα.

Μεταφορά στα χειμαδιά.

Ένταση στην προσπάθεια πώλησης του μελιού. Είναι η καλύτερη εποχή.

Προγραμματισμός των χειμερινών εργασιών, αλλά προ πάντων της χειμερινής ξεκούρασης.

Ανεξαγόρας Λ. Σκιδούρης

Πηγή