Πριν αντιμετωπίσουμε κάτι, πρώτα πρέπει να το γνωρίσουμε.
Η Νοζεμίαση είναι παρασιτική ασθένεια των μελισσών που οφείλεται σε δύο πρωτόζωα (μικροσπορίδια) το Nosema apis και το Nosema ceranae.
Το Nosema ceranae είναι νέο είδος που ενδημούσε στην μέλισσα της Νοτιοανατολικής Ασίας (Αpis ceranae) από την οποία μεταδόθηκε στη Ευρωπαϊκή μέλισσα (Apis mellifera).
Το νέο αυτό είδος έχει εντοπιστεί σε πολλές μελισσοκομικές περιοχές και φαίνεται να έχει αντικαταστήσει το άλλο είδος Nosema apis. Σε αρκετές περιπτώσεις διαπιστώθηκε να συνυπάρχουν τα δύο είδη νοζεμίασης.
Τα παράσιτα αυτά προσβάλλουν το πεπτικό σύστημα και των τριών τάξεων των μελισσών και προκαλούν σημαντικές απώλειες. Εντοπίζεται και πολλαπλασιάζεται σχεδόν αποκλειστικά στα επιθηλιακά κύτταρα του μέσου εντέρου των μελισσών.
Λόγω της σοβαρότητας της έχει χαρακτηρισθεί ως ασθένεια υποχρεωτικής δήλωσης στις αρμόδιες αρχές.
Ο βιολογικός κύκλος είναι αρκετά πολύπλοκος. Το αρχικό και το τελικό στάδιο του βιολογικού κύκλου του παρασίτου είναι ο σπόρος ο οποίος αποτελεί το μολυσματικό υλικό και χρησιμεύει για την διασπορά της ασθένειας.
Οι σπόροι είναι στοιχεία αντίστασης και διασποράς του παρασίτου στο εξωτερικό περιβάλλον, είναι πολύ ανθεκτικοί στις δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Επιζούν περισσότερο από δύο χρόνια μέσα στα αποξηραμένα διαρροϊκά κόπρανα των μελισσών, 2-4 μήνες στο μέλι, στη θερμοκρασία δωματίου 2 μήνες και στη θερμοκρασία ψυγείου 7 μήνες. Ο σπόρος είναι ένα αργυρόχρωμο σωματίδιο που διαθλά έντονα το φως, έχει σχήμα ωοειδές και διαστάσεις 4,6 – 6,4 Χ 2,5 – 3 μ.
Παθογένεια
Η κύρια εστία μόλυνσης είναι τα επιβαρυμένα με σπόρους του παρασίτου κόπρανα των προσβεβλημένων μελισσών που συμβαίνει να έχουν αποτεθεί κάποια στιγμή σε διάφορα σημεία μέσα στη κυψέλη. Αυτό συμβαίνει είτε εξαιτίας της διάρροιας των μελισσών είτε από τις ρήξεις του εντέρου των μελισσών που κατά την αφαίρεση από την κυψέλη των πλαισίων σκοτώνονται ή τραυματίζονται με αποτέλεσμα το εντερικό περιεχόμενο να διασκορπίζεται πάνω στις κηρήθρες.
Η μέλισσα μολύνεται από το πρωτόζωο καταναλίσκοντας τροφή ή νερό που περιέχει τους σπόρους του παρασίτου.
Αφού οι σπόροι της νοζεμίασης καταποθούν από την ενήλικη μέλισσα αυτοί βλαστάνουν στο μέσο έντερο της μέλισσας σε 10 λεπτά μετά την κατάποση τους.
Το παράσιτο αναπτύσσεται και πολλαπλασιάζεται αποκλειστικά και μόνο μέσα στο
κυτταρόπλασμα των επιθηλιακών κυττάρων του εντερικού επιθηλίου της μέλισσας.
Κάθε μολυσμένη με σπόρους της νοζεμίασης μέλισσα δυνατό να φέρει στο μέσο έντερο της 30 – 50 εκατομμύρια σπόρους ενώ σε ολόκληρο το έντερο της (πεπτικό σύστημα) δυνατό να υπάρχουν πέραν των 200 εκατομμυρίων σπόρους ιδιαίτερα όταν η μέλισσα δεν αφοδεύσει.
Η παθογόνος δράση της Νοζεμίασης συνίσταται στη φλεγμονή του εντερικού επιθηλίου και στη διαταραχή της λειτουργίας της πέψης λόγω ανταγωνισμού σε θρεπτικά συστατικά. Όταν οι εξελικτικές μορφές του παρασίτου αναπτύσσονται καταστρέφουν το επιθήλιο του μέσου εντέρου με αποτέλεσμα να μειώνονται οι λειτουργίες της πέψης και της θρέψης και καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος της μέλισσας.
Η διαταραχή της θρέψης εξαιτίας της μειωμένης ενζυματικής δραστηριότητας που παρατηρείται στις άρρωστες μέλισσες προκαλεί σημαντική αύξηση στην κατανάλωση τροφής η οποία όμως δεν μπορεί να ισορροπήσει την μειωμένη λειτουργία του εντέρου
Η εξόντωση της προσβεβλημένης μέλισσας επισπεύδεται όταν έχει καταστραφεί ήδη
σημαντικός αριθμός κυττάρων του εντερικού επιθηλίου. Από την ένατη μέχρι και την 24 ημέρα της ζωής της μέλισσας ο αριθμός των σπόρων του παρασίτου αυξάνεται γρήγορα και φθάνει τα 15 εκατομμύρια. Ήδη μέσα σε τρείς βδομάδες όλα τα κύτταρα του εντέρου της μέλισσας είναι γεμάτα από σπόρους σε διάφορα στάδια ωρίμανσης. Οι προσβεβλημένες μέλισσες μετατρέπονται σε βιομηχανία παραγωγής σπόρων του παρασίτου αντί να συμβάλλουν στην συσσώρευση νέκταρος και γύρης και να συμβάλλουν στην ανάπτυξη του μελισσιού. Όταν τα επιθηλιακά κύτταρα του εντέρου γεμίσουν με σπόρους του παρασίτου, τότε διαρρηγνύονται, και το περιεχόμενο τους ελευθερώνεται μέσα στη κοιλότητα του εντέρου, αναμειγνύεται με το περιεχόμενο του και καταλήγουν στο απευθυσμένο όπου συσσωρεύονται για να διασκορπιστούν είτε μέσα στη κυψέλη ή στο περιβάλλον με τα περιττώματα της μέλισσας.
Οι προσβεβλημένες μέλισσες παρουσιάζουν μειωμένη απόδοση εργασίας, μείωση του σωματικού βάρους και μείωση του μέσου όρου ζωής τους, πρόωρη αλλαγή καθηκόντων λόγω αύξησης της ποσότητας της νεανικής ορμόνης με αποτέλεσμα οι προσβεβλημένες μέλισσες να γίνονται συλλέκτριες μέλισσες σε πρωιμότερα στάδια της ζωής και να πεθαίνουν στη βοσκή, προκαλείται μειωμένη παραγωγή βασιλικού πολτού και μεταβολικέςδιαταραχές στις βασίλισσες και μειωμένη ωοτοκία των βασιλισσών. Με τον σχετικά πρόωρο θάνατο της προσβεβλημένης μέλισσας τίθεται τέρμα και στη παραπέρα αύξηση του αριθμού των σπόρων του παρασίτου.
Εξαιτίας της δράσης του παρασίτου στη διατροφή της προσβεβλημένης μέλισσας δεν αναπτύσσονται σε μεγάλο ποσοστό οι υποφαρυγγικοί αδένες των νεαρών μελισσών με αποτέλεσμα η παραγωγή βασιλικού πολτού να είναι μειωμένη και ποιοτικά υποβαθμισμένη. Το γεγονός αυτό έχει σημαντική επίδραση στην εκτροφή του γόνου και του ρυθμού ωοτοκίας της βασίλισσας.
Το ποσοστό προσβολής της νοζεμίασης παρουσιάζει εποχιακή διακύμανση, κατά τους καλοκαιρινούς μήνες βρίσκεται σε χαμηλότερο επίπεδο, παρουσιάζει έξαρση το τέλος του χειμώνα έως τα μέσα της άνοιξης.
Η έλλειψη εμφανών συμπτωμάτων ασθένειας ακόμη και σε περιπτώσεις έντονης προσβολής δυσκολεύει την διάγνωση της αλλά έχει δραματικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη του μελισσιού, την αύξηση του ποσοστού θνησιμότητας των μελισσών κατά την περίοδο του ξεχειμωνιάσματος και την άνοιξη, μειωμένη συλλογή μελιού και άλλων μελισσοκομικών προϊόντων, απώλεια βασιλισσών αλλά και αντικαταστάσεις βασιλισσών σε μεγάλο ποσοστό.
Στη περίπτωση παρασιτισμού του μελισσιού από την νοζεμίαση παρατηρείται το φαινόμενο οι ενήλικες μέλισσες να χάνονται με γρήγορους ρυθμούς με αποτέλεσμα το μελίσσι να απογυμνώνεται να αδυνατίζει από τον πληθυσμό του και η βασίλισσα αν ακόμα συμβαίνει να ζει να συνοδεύεται από μια χούφτα μέλισσες.
Παρατηρείται ανάλογα με τη σοβαρότητα της προσβολής και την ταχύτητα ανάπτυξης της ασθένειας οι ενήλικες μέλισσες να κυκλοφορούν σε μεγάλους αριθμούς στην είσοδο της κυψέλης ή στο έδαφος έχοντας φουσκωμένη την κοιλιά και ασύνδετα φτερά με τάση να συγκεντρώνονται σε μικρές ομάδες μελισσών ή μπροστά στη ν είσοδο της κυψέλης να συγκεντρώνονται μέλισσες των οποίων η συμπεριφορά θυμίζει μέλισσες δηλητηριασμένες ή λεηλάτριες μέλισσες. Οι μέλισσες αυτές είναι είτε νεκρές ή ετοιμοθάνατες μπροστά στη κυψέλη ή προσπαθούν να πετάξουν χωρίς επιτυχία. Από το απευθυσμένο τους αποβάλλουν ανοιχτού χρώματος περιττώματα, παρουσιάζουν ελαφρό τρεμούλιασμα, αδυνατούν να κεντρίσουν και τελικά πεθαίνουν.
Πηγή
Δημοσίευση σχολίου