Κερί μέλισσας

Κύριο συστατικό του κεριού μέλισσας είναι ένας εστέρας γνωστός με την ονομασία παλμιτική μυρικύλη. Από τους κηρογόνους αδένες το κερί βγαίνει σε λέπια, που η μέλισσα πιάνει με τα πόδια της, τα φέρνει στο στόμα της και τα πλάθει με τις σιαγόνες της για να σχηματίσει τις κηρήθρες.

Χρήση του κεριού μέλισσας

Το κερί της μέλισσας ήταν γνωστό ήδη από την αρχαιότητα για τις χρήσιμες ιδιότητές του. Χρησιμοποιούνταν αρχικά για την κατασκευή αλοιφών και επουλωτικών κρεμών ενώ αργότερα για την κατασκευή αγαλματιδίων, μασκών και κεριών.

Σήμερα το κερί χρησιμοποιείται στην βιομηχανία καλλυντικών και φαρμάκων. Η κυριότερη οικιακή χρήση του κεριού είναι στη δημιουργία αλοιφών ενώ βασικές ιδιότητες του κεριού μέλισσας είναι : αντισηπτικό, μαλακτικό, επουλωτικό.Πολύ σημαντική είναι επίσης η χρήση του κεριού μέλισσας στο ραφινάρισμα και την προστασία του ξύλου καθώς δίνει αποτελέσματα πολύ ανώτερα από άλλα προϊόντα όπως παραφίνη και κηριζίνη.

Το κερί της μέλισσας

Γράφτηκε από την Σαββούλα Μάλλιου Κριαρά

Η μέλισσα είναι ο μόνος οργανισμός που χτίζει το σπίτι του από υλικά που παράγει ο ίδιος, δηλαδή το κερί. Έτσι, όχι μόνο δεν επιβαρύνει τη φύση, αλλά παράγει ένα εκπληκτικό προϊόν με πολλά οφέλη.

Το κερί της μέλισσας έχει κίτρινο χρώμα κι ένα ευχάριστο άρωμα και μαζί με το βασιλικό πολτό και το δηλητήριο της μέλισσας είναι τα προϊόντα που παράγει η ίδια η μέλισσα.

Το φυσικό κερί μέλισσας χρησιμοποιείται στη φαρμακευτική, κοσμετολογία και αλλού.

Το κερί παράγεται από τις νεαρές εργάτριες μέλισσες,  από την ενδέκατη μέρα της ζωής τους ως την έξοδό τους από την κυψέλη, μια εβδομάδα αργότερα και χρησιμοποιείται για την κατασκευή των κηρηθρών, έπειτα από ζύμωση με εκκρίσεις των σιελογόνων αδένων. Ζυμωμένος μέσα στο στόμα τους, κάθε μικρός σβώλος τοποθετείται δίπλα στον προηγούμενο σε μια αψεγάδιαστη ευθυγράμμιση, ώστε να δημιουργηθούν κυψελίδες, με διάταξη ακτινωτή και κατασκευή κατακόρυφη, από πάνω προς τα κάτω.

Το κερί παράγεται υπό μορφή λεπιών και αρχικά έχει χρώμα λευκό. Το κίτρινο χρώμα των κηρηθρών οφείλεται στα καροτενοειδή που περιέχει η γύρη.

Οι κυψελίδες με το εξαγωνικό σχήμα διαθέτουν τέτοια σταθερότητα, ομοιομορφία και αισθητική που καθιστούν τη μέλισσα τον καλύτερο αρχιτέκτονα της φύσης. Η παραγωγή κεριού απαιτεί πολλή ενέργεια και το γεωμετρικό σχήμα που επιλέγουν, παρέχει στο οικοδόμημα τη μεγαλύτερη δυνατή σταθερότητα, με τη μικρότερη δυνατή ποσότητα ύλης.

Η μετατροπή των σακχάρων από το νέκταρ των φυτών, μέσα από μια πολύπλοκη διαδικασία στο σώμα της μέλισσας και η μετατροπή τους σε κερί είναι κάτι το εκπληκτικό.

Για 1 κιλό κερί η μέλισσα καταναλώνει 20 κιλά μέλι και αυτό κάνει το κερί πολύτιμο. 

Οι κηρήθρες ξαναχρησιμοποιούνται, αφού ληφθεί το μέλι. Η κηρήθρα με μέλι κοστίζει πολύ περισσότερο.

Η σύνθεση του κεριού είναι περίπλοκη.

Το κερί περιέχει:

-Εστέρες λιπαρών οξέων με αλκοόλες 70%

-Ελεύθερα λιπαρά οξέα 14%

-Υδατάνθρακες 12%

-Ελεύθερες αλκοόλες 1,2%

-Λακτόνες 0,5%

-Νερό και άλλες ουσίες 2%

Οι παλιές και κατεστραμμένες κηρήθρες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να ληφθεί το κερί. Η διαδικασία παραλαβής του κεριού είναι σχετικά απλή και αφορά στο λιώσιμο, το φιλτράρισμα και τη λεύκανση αυτού. Η λεύκανση είναι απαραίτητη επειδή, συνήθως, οι παλιές κηρήθρες έχουν σκούρο χρώμα.

Χρήσεις του φυσικού κεριού της μέλισσας

Το κερί των μελισσών χρησιμοποιείται από τις βιομηχανίες για την παραγωγή καλλυντικών, κεριών και φύλλων κηρήθρας.

Φυσικό κερί μελισσών περιέχουν πολλές κρέμες προσώπου και χεριών, αλοιφές, λοσιόν, οδοντόπαστες, μαστίχες, αντηλιακά κ.α.

Το κερί που χρησιμοποιούμε για την παρασκευή της κεραλοιφής είναι το κερί που παίρνουμε από ξύσμα τρύγου. 

Είναι το πιο καθαρό και με τα περισσότερα συστατικά κερί. Είναι κερί το οποίο το παράγει καθαρά και μόνο η μέλισσα και είναι το πολύ τριών μηνών κερί. Όλα τα άλλα κεριά είναι δουλεμένα και χρησιμοποιημένα τουλάχιστον τρία χρόνια με αποτέλεσμα να χάνει μέρος από την ποιότητά και τα ευεργετικά του συστατικά.

Το αγνό κερί, όπως παράγεται απευθείας από την μέλισσα είναι λευκού χρώματος. Γίνεται όλο και σκουρόχρωμο, καθώς ενσωματώνει γύρη, σκόνη, πρόπολη και άλλα υπολείμματα από το μελίσσι ή από την ανεμόφυλλη γύρη.

Το σημείο βρασμού του κεριού, χοντρικά, είναι περίπου στους 65οC και η πυκνότητα του στου 15οC είναι περίπου 0,96gr/ml. Το κερί δεν θα πρέπει να θερμαίνεται σε θερμοκρασία μεγαλύτερη από 85οC, ενώ η έκθεσή του σε υψηλές θερμοκρασίες πρέπει να γίνεται με αργό ρυθμό.

Το κερί είναι χημικώς αδρανές υλικό και παρουσιάζει μεγάλη πλαστικότητα, ειδικά πάνω από τους 30ο C. Η πλαστικότητα αυτή εξαρτάται από την καθαρότητα του και από την ποικιλία της μέλισσας που το παρήγαγε. Είναι αδιάλυτο στο νερό, και ιδιαίτερα ανθεκτικό σε ισχυρά οξέα. Ως εκ τούτου, δύσκολα αφομοιώνεται από τον ανθρώπινο οργανισμό κατά την πέψη. Είναι διαλυτό στην αιθυλική αλκοόλη και στα λιπαρά οξέα με ταυτόχρονη θέρμανση. και σε οργανικούς διαλύτες, όπως το χλωροφόρμιο ή ο αιθέρας.

Είναι αδρανής σαν ουσία και δεν μπορεί να απορροφηθεί, αλλά περνάει τον εντερικό σωλήνα και αποβάλλεται.

Το φυσικό κερί μέλισσας, σε αντίθεση με τα φυσικά λίπη και έλαια δεν οξειδώνεται και δεν χάνει την αρχική του ποιότητα με την αποθήκευση και δεν χάνει την υγρασία του με την πάροδο του χρόνου.

Το κερί της μέλισσας μαλακώνει την επιδερμίδα και είναι κατάλληλο για άτομα με ξερό, ευερέθιστο ή πολύ ευαίσθητο δέρμα.

Ο συνδυασμός του κεριού με την πρόπολη, με το μέλι και με αιθέρια έλαια (μέντα, ευκάλυπτο, δενδρολίβανο) ή φυτικά εκχυλίσματα θεραπεύει ασθένειες του δέρματος, των αρθρώσεων, του στόματος, του λαιμού, της μύτης και των ιγμορείων.

Το φυσικό κερί μέλισσας έχει τις εξής ιδιότητες:

• Αντισηπτικές

• Αντιφλεγμονώδεις

• Μαλακτικές

• Επουλωτικές και αναγεννητικές

• Βοηθά το δέρμα να αποκτήσει απαλή και ελαστική δομή

Χρήσεις φυσικού κεριού μέλισσας

Το φυσικό κερί χρησιμοποιείται σε υπόθετα. Αναμειγνύεται με 6,05% βούτυρο κακάο και φθάνει στο σημείο τήξης στους 37 o C. Μπορεί σαν υπόθετο να αναμειχθεί με πρόπολη, ρητίνες, ελαιόλαδο κ.ά.

Χρησιμεύει στην παρασκευή χρισμάτων, αλοιφών και πομάδων.

Αν τοποθετηθεί σε κάψουλες είναι καλό για τη διάρροια και τη δυσκοιλιότητα και για τη φλεγμονή του εντέρου. Είναι αντιφλεγμονώδες όταν μασιέται ή καταπίνεται σε μικροτεμάχια.

Βοηθά στη θεραπεία της αρθρίτιδας, στις ωτίτιδες τις φλεγμονές της ρινικής περιοχής, τις δερματοπάθειες και το βρογχικό άσθμα.

Φαίνεται, επίσης, να έχει ισχυρές αντιμικροβιακές ιδιότητες κατά ορισμένων βακτηριδίων, όπως η σαλμονέλα.

Στην κοσμετολογία χρησιμοποιείται μέσα σε κρέμες προσώπου και αλοιφές, ενώ βοηθά στη φροντίδα του ταλαιπωρημένου από τον ήλιο, τη σκόνη και τη ρύπανση δέρματος, προστατεύοντας το από την πρόωρη γήρανση.

Συνίσταται για την επούλωση πληγών και ελκών και χρησιμοποιείται ως έμπλαστρο στις ρευματοπάθειες και στις νευραλγίες και ως αντιφλεγμονώδες.

Σαν κατάπλασμα χρησιμοποιείται με πρόπολη για τοπικούς πόνους και για δερματικές παθήσεις, όπως η ακμή, οι μολύνσεις δέρματος και η φλεγμονή.

Χρησιμοποιείται σε καλλυντικά, όπως κραγιόν, μάσκες προσώπου, σαν συστατικό σε κρέμες προσώπου, λοσιόν, αλοιφές κ.ά.

Χρησιμοποιείται για κεριά, παιχνίδια, γλυκίσματα και σε παστίλιες.

Επίσης, χρησιμοποιείται σαν θερμός λευκοπλάστης.

Σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε ακόμα και σαν σφράγισμα σε δόντι αν σας έχει φύγει το δικό σας, μέχρι να επισκεφτείτε τον οδοντίατρο!