Η μέλισσα είναι προγνωστικό έντομο· με τον χορό και τις κινήσεις της
μεταδίδει μηνύματα, αλλά είναι και πολύ συμπαθητική. Η μέλισσα είναι το σύμβολο
της εργατικότητας, της επιμέλειας, της τάξης, της τέχνης και της καλοσύνης.
Είναι ευλογημένη από τον Θεό γι’ αυτό είναι το πιο σοφό, το πιο γνωστικό πλάσμα
στον κόσμο.
Μας χαρίζει
τα πιο εκλεκτά προϊόντα μέλι, κερί, πρόπολη, γύρη ακόμα και το δηλητήριο από το κεντρί της που χρησιμοποιείτε για φαρμακευτικούς σκοπούς, αλλά παρέχει συγχρόνως στη
γεωργία τόσες ωφέλειες, που θεωρείται ένα ξεχωριστό έντομο για την όλη του
συμπεριφορά (επικονίαση).
Οι μέλισσες ζουν κατά σμήνη μια ζωή αξιοθαύμαστα
οργανωμένη. Είναι γνωστή η μέλισσα από την αρχαιότατη εποχή.
Η ελληνική
μυθολογία αναφέρει σαν πρώτο μελισσοκόμο τον βασιλιά της Αρκαδίας Αρισταίο, γιο
του Απόλωνα.
Ο Σόλωνας ήταν ο πρώτος νομοθέτης που πρόβλεψε για την προστασία
των μελισσών του Υμηττού.
Τη μορφή της μέλισσας απαντούμε σε πολλά νομίσματα
και διακοσμήσεις. Υπάρχουν πολλοί θρύλοι και παραδόσεις γι’ αυτήν. Μια αναφέρει
ότι η μέλισσα προήλθε από τη μεταμόρφωση κάποιας καλής κόρης, που η μάνα της,
την ώρα που ξεψυχούσε, της ευχήθηκε να ζήσει, να προκόψει και η γλύκα να μη
λείψει ποτέ από το στόμα της. Αυτή την έννοια έχει και το μελοκάρυδο που
δίδουμε στους νεόνυμφους.
Η μέλισσα
ανήκει στα υμενόπτερα έντομα. Το σώμα της σκεπάζεται με λεπτές τριχίτσες και
χωρίζεται σε κεφαλή, θώρακα και κοιλιά. Στο κεφάλι έχει τρία οφθαλμικά στίγματα
και δύο σύνθετους οφθαλμούς.
Έχει επίσης δύο κεραίες και ένα ρύγχος. Το στόμα
της τελειώνει σε μια προβοσκίδα. Μ’ αυτήν απορροφάει το νέκταρ των λουλουδιών.
Η κοιλιά της αποτελείται από 6 αρθρώσεις. Απ’ αυτές εκκρίνεται το κερί. Η
κοιλιά τελειώνει στο τέρετρο (κεντρί) με το δηλητηριώδες υγρό. Η μέλισσα έχει 4
πτέρυγες και 3 ζεύγη ποδιών. Τα πίσω πόδια έχουν μια μικρή αυλάκωση και εκεί
τοποθετούν οι εργάτιδες τη γύρη που συλλέγουν από τα λουλούδια για να τη
μεταφέρουν στην κυψέλη. Το πεπτικό σύστημα της μέλισσας είναι αρκετά πολύπλοκο,
το νευρικό της αποτελείται από γάγγλυα, η αναπνοή της γίνεται με τραχείες και
το κυκλοφορικό της σύστημα στηρίζεται στην καρδιά και σ’ ένα όργανο που
βρίσκεται προς τη ράχη της. Η μέλισσα με το κεντρί της μπορεί να προκαλέσει
επεισόδια, ακόμα και θάνατο (σε αλλεργικά άτομα).
Έχουμε 3 είδη μελισσών. Τη
μητέρα ή βασίλισσα της κυψέλης, τις εργάτριες και τους κηφήνες.
Η βασίλισσα
είναι λίγο πιο μακρουλή από τις εργάτριες, γονιμοποιείται μια φορά στη ζωή της
και γεννά πλήθος αβγών. Πηγαίνοντας από κελί σε κελί, γεννά ως 3.000 αβγά σε
λίγη ώρα. Αν κατά λάθος γεννήσει περισσότερα από ένα αβγό σε κάθε κελί κάποιες
ειδικές εργάτριες αχρηστεύουν τα παραπανίσια. Από τα αβγά της βασίλισσας έχουμε
νέες βασίλισσες, εργάτριες και κηφήνες. Από τις εργάτριες άλλες συλλέγουν το
νέκταρ, άλλες τρώνε νέκταρ και παράγουν κερί, άλλες είναι τροφοί (παραμάνες)
του γόνου, άλλες επιμελούνται το αερισμό, την καθαριότητα κ.λπ. και άλλες είναι
φρουροί. Οι κηφήνες είναι αρσενικές, είναι μεγαλύτερες από τις άλλες και δεν
εργάζονται σε όλη τους τη ζωή. Ένας κηφήνας, ο πιο ακμαίος και δυνατός γίνεται
βασιλικός σύζυγος. Γονιμοποιεί τη βασίλισσα και ύστερα πεθαίνει. Οι άλλοι κηφήνες
μετά την εκλογή του νυμφίου από τη βασίλισσα, θανατώνονται από τις εργάτριες.
Το γεννοβόλημα της βασίλισσας αρχίζει την άνοιξη και τελειώνει τον Οκτώβριο,
ανάλογα με τον καιρό. Μετά 3 μέρες βγαίνει από το αβγό η προνύμφη. Οι τροφοί
περιποιούνται τις προνύμφες και τις
διατρέφουν με βώλους από μέλι, νερό και γύρη λουλουδιών. Στις προνύμφες που
γεννιούνται στα ειδικά βασιλικά κελιά προσφέρουν τον βασιλικό πολτό που
αποτελείται από κερί, μέλι και κατά 9/10 από λευκωματώδεις ουσίες. Αυτή
θεωρείται κατάλληλη για μητέρα βασίλισσα. Αν τύχει να πάθει κάτι αυτή η
προνύμφη, εκλέγουν άλλη, την τρέφουν με τον θαυματουργό αυτόν πολτό και γίνεται
εκείνη βασίλισσα, η οποία βγαίνει σε 20 μέρες μια νέα βασίλισσα, που με όλο τον
γόνο κάνει μια νέα οικογένεια. Πολλές φορές η ζωή όλου του σμήνους, παλιού και
νέου, γίνεται δύσκολη στην ίδια κυψέλη και τότε το παλιό σμήνος με τη βασίλισσά
του, μεταναστεύει, γονεύει όπως λένε και οι μελισσοκόμοι, τρέχουν το
περιμαζεύουν και το βάζουν σε νέα κυψέλη. Εκεί αρχίζει η εργασία. Ετοιμάζουν
πρώτα τη κερήθρα με τέτοια τέχνη και συμμετρία, ώστε όλα τα εξαγωνικά κελιά να
είναι ωραιότατα, κανονικότατα, σαν από χέρι δεξιού τεχνίτη.
Η βασίλισσα
αρχίζει το γεννοβόλημα, ενώ οι εργάτριες ασχολούνται με την αποθήκευση τροφής
για τον χειμώνα, ετοιμάζουν δηλ. το μέλι. Το μέλι παράγεται από το νέκταρ των
λουλουδιών. Το νερό που κυκλοφορεί στα κύτταρα των φυτών και ειδικά των
λουλουδιών τους, διαλύει το ζάχαρο που βρίσκεται στον δρόμο του και αναβλύζει
στο βάθος του λουλουδιού. Οι μέλισσες το ρουφούν με την προβοσκίδα τους, το
συγκεντρώνουν στον ειδικό πρόλοβο πριν από το στομάχι και όταν τον γεμίσουν
γυρίζουν στη κυψέλη και το βάζουν στα κελιά. Εκεί άλλες μέλισσες αρχίζουν και
αερίζουν με τα φτερά τους το νέκταρ ώσπου να εξατμιστεί το περίσσιο νερό. Με
μια μεγάλη ποσότητα νέκταρ τρέφονται οι εργάτριες της κυψέλης και οι κηφήνες
και άλλη μεγάλη ποσότητα τρώνε ειδικές εργάτριες που παράγουν το κερί. Το μέλι
που είναι για απόθεμα, σφραγίζεται μέσα στα κελιά με λεπτό στρώμα από κερί και
καταναλώνεται τον χειμώνα που δεν υπάρχει νέκταρ.
Το ελληνικό μέλι είναι από τα
εκλεκτότερα όλου του κόσμου και έχει εξαίρετα θρεπτικά συστατικά. Το πιο
εκλεκτό μέλι παράγεται από το νέκταρ θυμαριού και άλλων αρωματικών φυτών και
από ανθούς εσπεριδοειδών γι’ αυτό το κρητικό μέλι έχει πάρει την πρώτη θέση σ’
όλο τον κόσμο. Ύστερα έρχεται το μέλι από περιοχές με καστανιές, κουμαριές και
από τις εκκρίσεις μερικών φυτών (όπως το πεύκο, έλατο και δρυς). Για την καλή
ποιότητα και ποσότητα του μελιού σπουδαίο ρόλο παίζουν εκτός από τη χλωρίδα του
τόπου και οι καιρικές συνθήκες.
Η μεγάλη υγρασία λιγοστεύει την απόδοση του
νέκταρ σε ζάχαρο. Η υπερβολική ξηρασία καθώς και οι βορινοί άνεμοι λιγοστεύουν
την έκκριση του νέκταρος και καταλληλότερος καιρός θεωρείται ο νότιος δροσερός
άνεμος. Οι βροχές ωφελούν πριν την ανθοφορία.
Το μέλι θεωρείται εκλεκτή τροφή
και δεν πρέπει να λείπει από κανένα σπίτι και από τα γεύματα των παιδιών. Με το
θαυμάσιο ζάχαρο του βοηθά το στομάχι στη χώνευση και ρυθμίζει την κυκλοφορία
του εντέρου. Είναι αντισηπτικό γιατί μέσα στο μέλι δεν αντέχουν τα μικρόβια και
στον βασιλικό πολτό αποδίδονται θαυμάσιες θεραπευτικές ιδιότητες. Χιλιάδες
μελισσοκόμοι ασχολούνται με τις μέλισσες και πρέπει να ενισχύονται από το
κράτος. Η μελισσοκομία σήμερα είναι σπουδαία επιστήμη και βοηθά τους
μελισσοκόμους να βρουν τον καλύτερο τρόπο για μια καλή οργάνωση και με τέλεια
μέσα βοηθούν τις μέλισσες στην εργασία τους και παράγεται έτσι περισσότερο μέλι
πεντακάθαρο και λαμπερό με το ειδικό μηχάνημα τον μελιτοεξαγωγέα.
Εμείς
οι άνθρωποι τι πρέπει να κάνουμε ως ευγνωμοσύνη σ’ αυτά τα θεία πλάσματα;
Να προσέχουμε το
περιβάλλον από φωτιές, από κάθε είδους καταστρεπτικές επεμβάσεις, να φυτεύουμε
παντού φυτά που θα βοηθούν με την ανθοφορία τους τη μέλισσα ώστε να έχει τροφή
και νερό και να αποφεύγουμε τους διάφορους ψεκασμούς, να σεβόμαστε και να
προστατεύουμε τη ζωή της μέλισσας. Κάποιος σοφός είπε: «Όταν εξαφανιστεί η
μέλισσα από τη γη, θα σβήσει και η ζωή».
Σε κείμενο κάποιας εποχής αναφέρεται το παρακάτω:
«Ο έρωτας κάποτε δεν είδε τη μέλισσα
μες στα τριαντάφυλλα να κοιμάται
κι εκείνη τον τσίμπησε
Τρυπημένος στο δάκτυλο ούρλιαξε.
Στην ωραία Αφροδίτη τρέχοντας πέταξε
κι είπε: “Χάθηκα, μάνα μου,
χάθηκα και πεθαίνω.
Φίδι με δάγκωνε μικρό, φτερωτό,
που οι αγρότες μέλισσα το λένε”.
Κι εκείνη του απάντησε:
“Αν το κεντρί μιας μέλισσας
πόνο σου φέρνει
πόσο θαρρείς πως πρέπει να πονούν,
Έρωτα, όσοι τοξεύεις;”».
Δημοσίευση σχολίου