Τόσο οι εργάτριες μέλισσες, όσο και οι βασίλισσες διαθέτουν κεντρί με δηλητήριο το οποίο στις εργάτριες εξυπηρετεί την άμυνα της κοινωνίας, ενώ στις βασίλισσες την προσωπική τους ασφάλεια. Ο διαφορετικός αυτός ρόλος του δηλητηρίου στις δύο μορφές μελισσών της κυψέλης, συνοδεύεται και με διαφορές στην ποσότητα και στη σύσταση του δηλητηρίου.
Η ποσότητα δηλητηρίου στις βασίλισσες (700 μl) είναι περίπου επτά φορές περισσότερο από εκείνο που έχουν οι εργάτριες μέλισσες (100-150 μl). Βλέπετε μια βασίλισσα πιθανόν να βρεθεί αντιμέτωπη με περισσότερες από μια αντίζηλη βασίλισσα και θα πρέπει να έχει διαθέσιμο δηλητήριο για όλες τις προσωπικές της μάχες. Γι’ αυτό άλλωστε μπορεί να χρησιμοποιήσει το κεντρί χωρίς να το χάσει.
Αντίθετα το κεντρί της εργάτριας προορίζεται περισσότερο για το μαρκάρισμα του εχθρού και λιγότερο για τη θανάτωσή του. Όταν κεντρίσει ένα θηλαστικό, θα αφήσει μαζί με το δηλητήριο και το ίχνος εντοπισμού του εχθρού (φερομόνες) έτσι ώστε οι συντρόφισσες να εντοπίσουν τον μαρκαρισμένο εχθρό ακόμα και στην σκοτεινή φωλιά και να αποτελειώσουν αυτό που ξεκίνησε. Οι εργάτριες μέλισσες κεντρίζουν και πεθαίνουν, θυσία για το σύνολο, οι βασίλισσες κεντρίζουν και επιβιώνουν για να κυριαρχήσουν.
Η υπεροπλία αυτή της βασίλισσας δεν την συνοδεύει εφ’ όρου ζωής. Η αφθονία του δηλητηρίου παρατηρείται τις πρώτες ημέρες της ζωής της. Τότε που θα πρέπει να δώσει τη μάχη της στην κυψέλη για την απόλυτη κυριαρχία. Μετά την σύζευξή, η ποσότητα του δηλητηρίου σταδιακά μειώνεται και στην ηλικία του ενός με δύο έτη το δηλητήριο της βασίλισσας αδρανοποιείται. Ουσιαστικά μετά την ηλικία των δύο ετών η βασίλισσα μένει άοπλη, χωρίς δηλητήριο. Το γεγονός αυτό, είναι μια ευφυέστατη πρόνοια της φύσης που βοηθά το μελίσσι να κρατηθεί δυνατό και να επιβιώσει. Είναι γνωστό ότι η ωοτοκία της βασίλισσας μειώνεται με την ηλικία της σημαντικά και ότι σε κάποιο στάδιο θα αντικατασταθεί από νέα πιο παραγωγική βασίλισσα. Η παλιά βασίλισσα με το απενεργοποιημένο δηλητήριο όταν βρεθεί αντιμέτωπη με μια νεαρή η οποία διαθέτει το σύνολο του δηλητηρίου της νιότης, δεν έχει καμιά δυνατότητα να επιζήσει. Έτσι, στις φονικές μάχες της κυψέλης, οι νεαρές βασίλισσες υπερισχύουν και το μελίσσι ανανεώνει την βασίλισσα με μια νέα με καλύτερη δυναμική και προοπτική.
Διαφορές υπάρχουν επίσης και στη σύνθεση του δηλητηρίου των βασιλισσών και των εργατριών μελισσών. Το δηλητήριο των εργατριών μελισσών περιέχει ένζυμα τα οποία διαλύουν τα κύτταρα και δρουν ως παράγοντες διασποράς του δηλητήριο στους ιστούς των θηλαστικών καθώς επίσης και τοξίνες οι οποίες προκαλούν τον έντονο πόνο, τις φλεγμονές και τις αλλεργικές αντιδράσεις. Το δηλητήριο των βασιλισσών δεν προορίζεται για θηλαστικά και δεν χρειάζεται ουσίες που προκαλούν πόνο, αλλεργίες και ένζυμα. Όταν η βασίλισσα κεντρίζει ένα άλλο έντομο, το δηλητήριο μεταφέρεται κατευθείαν στην αιμολέμφο του θύματος και από εκεί στο όργανο στόχο. Το δηλητήριό της στερείται 34 τοξινών που βρίσκονται στο δηλητήριο των εργατριών μελισσών , έχει 50 φορές λιγότερη σεκαπίνη, κατά πολύ λιγότερη ισταμίνη, την μισή ποσότητα μελιττίνης και δεν περιέχει το κυταροδιαλυτικό ένζυμο υαλουρονιδάση. Στην απίθανη εκείνη περίπτωση στην οποία μια νεαρή βασίλισσα σας κεντρίσει, ο πόνος που θα νιώσετε θα είναι αμελητέος έως ανύπαρκτος.
Ανδρέας Θρασυβούλου
Δημοσίευση σχολίου