Τα έντομα υπάρχουν εδώ και περισσότερα από 400 εκατομμύρια χρόνια, καθώς οι πρόγονοί τους βγήκαν από τους ωκεανούς για να αποικίσουν τη στεριά πολύ πριν εμφανιστούν οι δεινόσαυροι. Σήμερα, υπάρχουν περισσότερα από 1 εκατ. γνωστά είδη, ενώ άλλα 4 εκατ. είδη να μην έχουν εντοπιστεί ακόμη από τους επιστήμονες. Για παράδειγμα, υπάρχουν περισσότερα από 300.000 διαφορετικά είδη σκαθαριών.
«Έχω εμμονή με τα έντομα σε όλη μου τη ζωή. Είναι καταπληκτικά, συχνά όμορφα και ζουν συναρπαστικές, περίεργες ζωές», λέει σε άρθρο του στην εφημερίδα The Guardian, ο Ντέιβ Γκούλσον, καθηγητής βιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σάσσεξ.
«Επιπλέον, ο κόσμος δεν θα λειτουργούσε χωρίς αυτά τα μικροσκοπικά πλάσματα: επικονιάζουν τα φυτά μας, ελέγχουν τα παράσιτα, ανακυκλώνουν κάθε είδους οργανικό υλικό από κοπριά μέχρι πτώματα, κορμούς δέντρων και φύλλα, διατηρούν το έδαφος υγιές, διασπείρουν τους σπόρους και πολλά άλλα. Αποτελούν ζωτική πηγή τροφής για πολλά μεγαλύτερα πλάσματα, όπως πουλιά, νυχτερίδες, σαύρες, αμφίβια και ψάρια».
Θα πρέπει, επομένως, να μας ανησυχεί βαθύτατα το γεγονός ότι τα έντομα φαίνεται να εξαφανίζονται από τη γη με ανησυχητικούς ρυθμούς. Στη Γερμανία, τα ιπτάμενα έντομα έχουν μειωθεί κατά 76% μέσα σε μόλις 26 χρόνια. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι πληθυσμοί των πιο κοινών πεταλούδων μας έχουν μειωθεί κατά 46% από το 1976 και οι πιο σπάνιες κατά 77%, παρά τις μεγάλες προσπάθειες για την προστασία τους. Δεκατρία είδη μελισσών στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν εξαφανιστεί και πιθανότατα θα ακολουθήσουν κι άλλα. Στις ΗΠΑ, η διάσημη πεταλούδα μονάρχης, διάσημη για την ετήσια μετανάστευσή της μεταξύ Μεξικού και Καναδά, έχει μειωθεί κατά περισσότερο από 80% από τη δεκαετία του 1980. Ο πληθυσμός της δυτικά των Βραχωδών Όρεων έχει μειωθεί κατά 99,9% τις τελευταίες δύο δεκαετίες και φαίνεται ότι οδεύει προς εξαφάνιση μέσα σε ένα ή δύο χρόνια.
Ωστόσο, τα δεδομένα αυτά είναι αποσπασματικά, δεδομένου ότι πολλά έντομα δεν παρακολουθούνται προσεκτικά. Ωστόσο, τα δεδομένα που έχουμε, δείχνουν μια ταχεία, συνεχιζόμενη κατάρρευση των πληθυσμών των εντόμων σε όλο τον κόσμο.
Οι αιτίες της μείωσης των εντόμων είναι πολλές: απώλεια ενδιαιτημάτων λόγω εντατικής γεωργίας, κατοικιών και άλλης ανάπτυξης, η συνεχώς αυξανόμενη χιονοθύελλα φυτοφαρμάκων που χρησιμοποιούν οι αγρότες και οι κηπουροί, η κλιματική κρίση, η φωτορύπανση, οι επιπτώσεις των χωροκατακτητικών ειδών και άλλες. Ο γεμάτος φυτοφάρμακα κόσμος μας, είναι εχθρικός για τα περισσότερα έντομα, εκτός από τα πιο ανθεκτικά και προσαρμοστικά είδη, όπως οι κατσαρίδες, τα κουνούπια και οι οικιακές μύγες.
Όλα αυτά μπορεί να φαίνονται τρομερά καταθλιπτικά, αλλά μην απελπίζεστε, λέει ο Γκούλσον. Αν και αισθανόμαστε αβοήθητοι απέναντι σε πολλά παγκόσμια περιβαλλοντικά προβλήματα, μπορούμε όλοι να συμμετάσχουμε στην αναχαίτιση και αντιστροφή της μείωσης των εντόμων. Τα περισσότερα έντομα δεν έχουν ακόμη εξαφανιστεί και θα μπορούσαν να ανακάμψουν γρήγορα αν τους δίναμε λίγο χώρο, κάπου να ζήσουν και να τραφούν ειρηνικά.
Αν έχετε κήπο, μπορείτε να λάβετε μερικά απλά μέτρα για να προσκαλέσετε τα έντομα. Είναι εκπληκτικό πόση ζωή μπορεί να υποστηρίξει ένας μικρός κήπος. Η βιολόγος και κηπουρός άγριας ζωής Τζένι Όουεν πέρασε 35 χρόνια καταγράφοντας κάθε φυτό και ζώο που μπορούσε να βρει στον κήπο της έκτασης οκτώ στρεμμάτων στο αστικό Λέστερ, μια περιοχή του Ηνωμένου Βασιλείου που δεν φημίζεται για την πλούσια άγρια ζωή της. Κατέγραψε τουλάχιστον 2.673 διαφορετικά είδη, εκ των οποίων τα 1.997 ήταν διαφορετικά είδη εντόμων.
Στη Βρετανία υπάρχουν περίπου 22 εκατομμύρια ιδιωτικοί κήποι, ενώ στις ΗΠΑ υπολογίζεται ότι υπάρχουν 43 εκατομμύρια. Σκεφτείτε μόνο πόση ζωή θα μπορούσαν συλλογικά να υποστηρίξουν αν ήταν όλοι τους φιλικοί προς την άγρια ζωή. Καλλιεργήστε ένα φυτό μαντζουράνας, ίσως σε μια γλάστρα στο μπαλκόνι ή τη βεράντα της ταράτσας σας, και όταν ανθίσει, είναι σίγουρο ότι οι μέλισσες, οι πεταλούδες και οι αιωρομύγες θα το επισκεφθούν.
Αν δεν έχετε κήπο, μπορείτε να συμμετάσχετε σε εθνικές και τοπικές εκστρατείες για να γεμίσουν οι αστικοί χώροι με αγριολούλουδα ή για να κηρυχθεί η πόλη ή το χωριό σας απαλλαγμένο από φυτοφάρμακα. Φανταστείτε κάθε κήπο, πάρκο, νεκροταφείο, κυκλικό κόμβο και άκρη του δρόμου, γεμάτα με αγριολούλουδα. Έτσι, θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε ένα εθνικό δίκτυο οικοτόπων, πλούσιων σε άγρια ζωή.
Φυσικά, δεν μπορούμε να ξεχάσουμε το μεγαλύτερο ζήτημα του τρόπου με τον οποίο καλλιεργούμε τα τρόφιμα.
«Πιστεύω πως η στροφή προς μια ολοένα και πιο εντατική γεωργία δεν είναι βιώσιμη. Έχει προκαλέσει τρομερή ζημιά στην άγρια ζωή και τα εδάφη μας, έχει μολύνει τα ρέματα και τα ποτάμια και αποτελεί σημαντική πηγή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου», τονίζει ο καθηγητής.
Οι Βρετανοί αγρότες χρησιμοποιούν 17.000 τόνους φυτοφαρμάκων κάθε χρόνο. Ο αριθμός για τις ΗΠΑ είναι εντυπωσιακός: 450.000 τόνοι. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση ανακοίνωσε πρόσφατα ότι 2,6 εκατ. στρέμματα λιβαδιών της Μοντάνα πρόκειται να ψεκαστούν με εντομοκτόνα μέσω καλλιεργητικών εκτοξευτήρων, για να ελεγχθούν οι αυτοφυείς ακρίδες. Οι παράπλευρες απώλειες που θα προκληθούν σε άλλα έντομα, όπως η πεταλούδα μονάρχης, είναι ανυπολόγιστες καθώς θα πεθάνουν αμέτρητα τρισεκατομμύρια έντομα.
Είναι δύσκολο για τους περισσότερους από εμάς να κάνουμε κάτι για αυτές τις γεωργικές πρακτικές, αλλά μπορούμε να μειώσουμε τις δικές μας επιπτώσεις και να υποστηρίξουμε πιο βιώσιμες γεωργικές πρακτικές αγοράζοντας και τρώγοντας τοπικά κι εποχιακά βιολογικά φρούτα και λαχανικά και μειώνοντας την κατανάλωση κρέατος. Ακόμα καλύτερα, μπορούμε να καλλιεργήσουμε κάποια από τα δικά μας τρόφιμα σε έναν κήπο ή σε ένα χωράφι.
Είτε τα αγαπάμε ή είτε τα απεχθανόμαστε, τα έντομα τα χρειαζόμαστε. Τα τρία τέταρτα των καλλιεργειών μας χρειάζονται επικονιαστές. Πρέπει να μάθουμε να ζούμε σε αρμονία με τη φύση, να βλέπουμε τους εαυτούς μας ως μέρος της και όχι να προσπαθούμε να την εξουσιάζουμε και να την ελέγχουμε.
Ο Γκούλσον είναι και συγγραφέας του βιβλίου «Silent Earth: Averting the Insect Apocalypse» («Σιωπηλή Γη: Αποτρέποντας την αποκάλυψη των εντόμων»), το οποίο θα κυκλοφορήσει στα τέλη αυτού του μήνα.
Δημοσίευση σχολίου