11 + 1 Μελισσοκομικά Φυτά για τον Κήπο και το Μποστάνι

Αν διαβάζεις αυτό το άρθρο, κατά πάσα πιθανότητα ενδιαφέρεσαι για τις μέλισσες, ή έχεις ευρύτερες οικολογικές ευαισθησίες. Όπως έχουμε συζητήσει στο παρελθόν, οι μέλισσες απειλούνται. Και μαζί τους απειλούνται όλα τα φυτά που βασίζονται σε αυτές για την επικονίασή τους. Κάτι πολύ απλό που μπορούμε όλοι να κάνουμε για βοηθήσουμε λοιπόν τα μελισσάκια είναι να φυτέψουμε στους κήπους και τα μπαλκόνια μας φυτά που θα τους χαρίσουν νέκταρ και γύρη. Φροντίζοντας να έχουν τροφή η μέλισσες, φροντίζουμε για την επιβίωση και αφθονία της φύσης. Ενώ παράλληλα γεμίζουμε τον προσωπικό μας χώρο με χρώματα και αρώματα.

Οι μέλισσες έλκονται από άνθη με εύκολη πρόσβαση από κατασκευής τους στη γύρη και το νέκταρ. Επίσης από το άρωμα και το χρώμα τους, προτιμώντας αποχρώσεις του μπλε, βιολετί, κίτρινου και πορτοκαλί.

Τι χρώματα βλέπουν οι μέλισσες;

Οι άνθρωποι βλέπουν διαφορετικά από τις μέλισσες. Εμείς αντιλαμβανόμαστε το χρωματικό φάσμα σε ακτινοβολίες με μήκος κύματος από 390 έως 700 νανόμετρα ενώ οι μέλισσες από 300 έως 650 νανόμετρα. 

Έτσι αντιλαμβάνονται και το υπεριώδες φάσμα. Πολλά άνθη έχουν μοναδικούς (αόρατους σε εμάς) σχηματισμούς στο υπεριώδες φάσμα. Είναι πολύ πιθανόν να εξελίχθηκαν έτσι ώστε να έλκουν τις μέλισσες και άλλα έντομα επικονιαστές τα οποία χρειάζονται για την αναπαραγωγή τους. Οι κρυφοί αυτοί σχηματισμοί λέγονται και «ζώνες προσγείωσης» για τα έντομα, υποδεικνύοντας που βρίσκεται το νέκταρ και η γύρη!

Τριαντάφυλλα; Όχι ιδιαίτερα.. Οι μέλισσες αποφεύγουν να επισκέπτονται λουλούδια των οποίων η μορφή δυσκολεύει την πρόσβαση στο νέκταρ. Επίσης το συνηθέστερο χρώμα των τριαντάφυλλων – το κόκκινο, δεν είναι το αγαπημένο τους χρώμα, ουσιαστικά – δεν το βλέπουν. Παραδοσιακές ποικιλίες τριαντάφυλλου με λιγότερα – και ανοιχτά φύλλα, άλλα χρώματα και έντονο άρωμα είναι προτιμότερες.

Ας δούμε λοιπόν 11+1 φυτά που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ώστε να ομορφύνουν τον κήπο μας αλλά και να δημιουργήσουμε έναν φιλόξενο βιότοπο για τα αγαπημένα μας μελισσάκια.

Επέλεξα πολυετή μελισσοκομικά φυτά και δέντρα, ώστε να μη χρειάζεται να φυτεύετε κάθε χρόνο. Ανθεκτικά, χωρίς ιδιαίτερες ανάγκες φροντίδας, τα περισσότερα εκ των οποίων έχουν επιπρόσθετα της μελισσοκομικής και καλλωπιστικής τους αξίας και διάφορες άλλες χρήσεις από τον άνθρωπο.

Μαόνια (Mahonia aquifolium) – wikimedia, Walter Siegmund

Αειθαλής θάμνος που ανθίζει τον χειμώνα, με όμορφες κίτρινες ταξιανθίες ως τις αρχές της άνοιξης.

Φροντίδες: Η μαόνια έρχεται από την βόρεια Αμερική. Δεν ενδείκνυται για νότιες περιοχές με θερμά καλοκαίρια. Αντέχει πολύ κρύο, θέλει καλά στραγγιζόμενο έδαφος, ευδοκιμεί και σε ημισκιερές θέσεις.

Ανθοφορία: Ιανουάριος – Μάρτιος, Απρίλιος

Αμυγδαλιά (Prunus dulcis) – wikimedia, Deborah Weisman

Η γνωστή σε όλους μας αμυγδαλιά εκτός από τον εκλεκτό καρπό που προσφέρει στον άνθρωπο, είναι εξαιρετική πηγή γύρης και νέκταρ για τις μέλισσες, την εποχή που ξεκινάνε πάλι την δραστηριότητά τους.

Φροντίδες: Αρκετά ανθεκτική, χρειάζεται καλά στραγγιζόμενα εδάφη και τουλάχιστον 6 ώρες πλήρη έκθεση στον ήλιο την ημέρα.

Ανθοφορία: Ιανουάριος – Φεβρουάριος

Ελέβορος (Helleborus Orientalis) – wikimedia, Dominicus Johannes Bergsma

Αειθαλής πολυετής πόα που φτάνει το μισό μέτρο σε ύψος. Έχει την εκπληκτική ιδιότητα να μας χαρίζει τα όμορφα άνθη της από τον Ιανουάριο ως τον Απρίλιο, παρέχοντας νέκταρ στα μελισσάκια.

Φροντίδες: Καλά στραγγιζόμενο έδαφος, και ημισκιερή έως σκιερή θέση.

Ανθοφορία: Ιανουάριος – Απρίλιος

Σχινόπρασο (Allium schoenoprasum) – wikimedia, Jerzy Opiola

Το μικρότερο είδος από τα βρώσιμα κρεμμύδια. Επίσης το μόνο είδος κρεμμυδιού που είναι ενδημικό σε όλο τον κόσμο! Πολυετές φυτό, με χρήση καλλωπιστική αλλά και στην κουζίνα. Τα άνθη του έλκουν τις μέλισσες, ωφελώντας έτσι όλο τον κήπο σας. Παράλληλα το φυτό διώχνει τα ανώφελα έντομα.

Φροντίδες: Καλά στραγγιζόμενο έδαφος, και πλήρης ηλιοφάνεια.

Ανθοφορία: Απρίλιος – Ιούλιος

Λεβάντα (Lavandula Sp.) – wikimedia, TTaylor

Όμορφος, πολυετής, αειθαλής θάμνος με ελάχιστες απαιτήσεις σε φροντίδα. Μωβ-βιολετί ταξιανθίες. Αρωματικό φυτό με πολλές χρήσεις. Δίνει άφθονο και μυρωδάτο μέλι. Η λεβάντα ωφελεί τη μέλισσα αλλά και η μέλισσα τη λεβάντα, αφού βοηθάει το φυτό να αποδώσει έως και 20% περισσότερο αιθέριο έλαιο!

Φροντίδες: Προτιμάει καλά στραγγιζόμενα εδάφη σε θέσεις πλήρους ηλιοφάνειας. Πολλαπλασιάζεται εύκολα με μοσχεύματα.

Ανθοφορία: Μάιος – Ιούνιος

Θυμάρι (Thimus Vulgaris) – wikimedia, Greenmars

Η ακριβότερη ποικιλία μελιού αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα είναι το Θυμαρίσιο. Οι μέλισσες αγαπούν το θυμάρι και σε πολλά νησιά των Κυκλάδων είναι η μόνη μεγάλη ανθοφορία που συναντούν. Προσφέρει νέκταρ και γύρη.

Φροντίδες: Πολύ ανθεκτικό, το θυμάρι θέλει έδαφος με καλή αποστράγγιση και ήλιο.

Ανθοφορία: Μάιος – Αύγουστος

Δεντρολίβανο (Rosmarinus officinalis) – wikimedia, THOR

Αειθαλής πολυετής θάμνος με αρωματικά πράσινα φύλλα που εκτός της χρησιμότητάς του στη μαγειρική, παρέχει τις μέλισσες με γύρη και νέκταρ. Από τα αγαπημένα μου μελισσοκομικά φυτά. Πολλαπλασιάζεται εύκολα με μοσχεύματα αν και είχα καλό ποσοστό βλάστησης και από σποράκια φέτος.

Φροντίδες: Καλά στραγγιζόμενο έδαφος, ήλιος.

Ανθοφορία: Νοέμβριος – Μάιος

Φασκόμηλο (Salvia officinalis) – wikimedia, Javier martin

To φυτό επωφελείται από τις μέλισσες για την επικονίασή του, όπως και οι μέλισσες από αυτό. Η ανθοφορία του διαρκεί από τα τέλη άνοιξης ως τα μέσα καλοκαιριού. Επίσης είναι εξαιρετικό αφέψημα.

Φροντίδες: Νωπό αλλά καλά στραγγιζόμενο έδαφος, ηλιοφάνεια. Αντέχει τα αλκαλικά εδάφη, αλλά όχι υγρούς και κρύους χειμώνες.

Ανθοφορία: Μάιος – Ιούλιος

Καρυόπτερη (Caryopteris clandonensis) – wikimedia, Wouter Hagens

Πολυετές φυλλοβόλος θάμνος με ανθοφορία το φθινόπωρο. Μια πραγματική σανίδα σωτηρίας για τα μελισσάκια, τα μπλε του άνθη. Γενικά ανθεκτικό φυτό, προτιμάει ηλιόλουστες θέσεις.

Φροντίδες: Καλά στραγγιζόμενο έδαφος, και ηλιοφάνεια.

Ανθοφορία: Αύγουστος – Οκτώβριος

Κουμαριά (Arbutus unedo) – wikimedia, August Dominus

Πολυετές, αειθαλές θάμνος που μπορεί αν κλαδευτεί και ως δέντρο. Παρέχει στις μέλισσες γύρη και νέκταρ μέσα στον χειμώνα. Οι καρποί του ταΐζουν τα πουλιά. Ο καρπός ωριμάζει για 12 μήνες, έτσι μπορεί ταυτόχρονα να έχει το δέντρο άνθη, νέους και ώριμους καρπούς.

Φροντίδες: Έδαφος με καλή αποστράγγιση, θέση στον ήλιο, ή σε μερική σκιά.

Ανθοφορία: Οκτώβριος – Δεκέμβριος

Χειμώνανθος (Chimonanthus praecox) – wikimedia, H.Zell

Αειθαλής ή φυλλοβόλος θάμνος (ανάλογα το είδος, το praecox είναι φυλλοβόλο), πολυετής, το Χειμώνανθος όπως λέει και το όνομά του, ανθίζει χειμώνα. Άνθη με έντονο κίτρινο χρώμα και μοβ κέντρο. Μεθυστικό έντονο άρωμα. Το φυτό χρειάζεται τις μέλισσες για να γονιμοποιηθεί, και αφού ανθίζει στο καταχείμωνο, προσπαθεί με το έντονο χρώμα και το ιδιαίτερα έντονο άρωμα να τις αφυπνίσει από τον χειμερινό «λήθαργο» και να τις προσελκύσει.

Φροντίδες: Ιδιαίτερα σκληρό φυτό, δεν προσβάλλεται από ασθένειες. Θέση στον ήλιο ή σε μερική σκιά, έδαφος με καλή αποστράγγιση που δεν συγκρατεί υγρασία.

Ανθοφορία: Νοέμβριος – Μάρτιος

Μποράντζα (Borago officinalis) – wikimedia, AnemoneProjectors

Το μόνο μονοετές βότανο που θα αναφέρω. Η πρώτη μου γνωριμία με την Μποράντζα ήταν στον εκπληκτικό κήπο βιοποικιλότητας του Κέντρου Της Γης. Τα ανθισμένα φυτά ήταν εντυπωσιακά και γεμάτα συλλέκτριες που φαινόντουσαν να κάνουν γιορτή. Η μποράντζα είναι βρώσιμη και από τον άνθρωπο, ενώ είναι ωφέλιμη «παρέα» για τις ντομάτες και τα άλλα λαχανικά στο μποστάνι σας.

Φροντίδες: Αρκετά ανθεκτική, προτιμάει καλά στραγγιζόμενα εδάφη και ηλιοφάνεια.

Ανθοφορία: Μάιος – Σεπτέμβριος (ίσως ακόμη αργότερα στον νότο)

Προσοχή στα χημικά!

Οποιοδήποτε φυτό και αν έχετε στον κήπο σας, προσέξτε ιδιαίτερα να μη χρησιμοποιήσετε εντομοκτόνα ή ζιζανιοκτόνα που μπορούν να σκοτώσουν τις μέλισσες. Υπάρχουν βιολογικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα, και μια γρήγορη έρευνα στο ίντερνετ θα σας ενημερώσει για παρασκευές που μπορείτε να ετοιμάσετε οι ίδιοι. Τα περισσότερα φυτά που αναφέρω είναι αρκετά ανθεκτικά ώστε να χρειάζονται λίγες φροντίδες σε φυτοπροστασία. Και μη ξεχνάμε, ο καλύτερος τρόπος για να έχουμε έναν βιολογικό κήπο – μποστάνι, είναι η πρόληψη.

Ορίστε η λίστα με τα ονόματα για γρήγορο copy-paste:

• Μαόνια (Mahonia aquifolium)
• Αμυγδαλιά (Prunus dulcis)
• Ελέβορος (Helleborus Orientalis)
• Σχινόπρασο (Allium schoenoprasum)
• Λεβάντα (Lavandula Sp.)
• Θυμάρι (Thimus Vulgaris)
• Δεντρολίβανο (Rosmarinus officinalis)
• Φασκόμηλο (Salvia officinalis)
• Καρυόπτερη (Caryopteris clandonensis)
• Κουμαριά (Arbutus unedo)
• Χειμώνανθος (Chimonanthus praecox)
• Μποράντζα (Borago officinalis)

Ελπίζω να σας φανεί χρήσιμη η σημερινή δημοσίευση, και να φυτέψετε τουλάχιστον κάποια από τα παραπάνω φυτά στον κήπο ή στο μπαλκόνι σας. Για τις ιδιαίτερες φροντίδες του κάθε φυτού μπορείτε να ενημερωθείτε στο φυτώριο της επιλογής σας. Αν έχετε να προτείνεται και άλλα φυτά, μπορείτε να αφήσετε το σχόλιό σας παρακάτω. Καλή επιτυχία!

Πηγή