Τι είναι η θυμόλη και πώς χρησιμοποιείται στη βιολογική μελισσοκομία

Thyme Θυμόλη (Χημ.). Μονοφαινόλη με χημικό τύπο C6H3(C3H7)(OH)CH3 1,2, 4- που περιέχεται στο αιθέριο έλαιο του θύμου αδένα. Είναι άχρωμο κρυσταλλικό σώμα, με χαρακτηριστική οσμή και καυστική γεύση, δυσδιάλυτο στο νερό και ευδιάλυτο στους οργανικούς διαλύτες. Έχει θερμοκρασία τήξης 51,5°C, θερμοκρασία βρασμού 232,9°C και δίνει όλες τις χαρακτηριστικές αντιδράσεις των φαινολών.
Η θυμόλη, ουσιαστικά, είναι αιθέριο έλαιο που υπάρχει σε διάφορα φυτά όπως το θυμάρι και τη ρίγανη αλλά παράγεται και τεχνητά σε κρυσταλλική μορφή. Είναι πολύ πτητική (εξατμίζεται γρήγορα) και έχει δυνατή, χαρακτηριστική μυρωδιά. Συμβάλλει στον περιορισμό της ανάπτυξης παθογόνων βακτηρίων όπως σαλμονέλας, σταφυλόκοκκου και μυκήτων, ασπέργιλλου και κρυπτόκοκκου. Γενικότερα τα αιθέρια έλαια παρουσιάζουν διάφορες λειτουργίες στα φυτά. Είναι συγχρόνως τοξικά και απωθητικά στα έντομα. Προστατεύουν επίσης τα φυτά από βακτήρια, μύκητες και ακάρεα. Χρησιμοποιούνται επίσης σε προϊόντα από φυσικά εντομοκτόνα όπως κεριά σιτρονέλας και αντιψειρικά σαμπουάν για κατοικίδια ζώα. Χρησιμοποιείται στην ιατρική κατά των ελμινθιάσεων, των σχιστοστομιάσεων, ως αντισηπτικό για απολύμανση της στοματικής κοιλότητας και για εισπνοές κατά των λοιμώξεων των αναπνευστικών οδών, με μορφή αλοιφών για τη θεραπεία των τραυμάτων, στην οδοντιατρική για την αναισθητοποίηση των νεύρων των δοντιών και στη φαρμακευτική βιομηχανία ως συντηρητικό μέσο.

Τα τελευταία χρόνια η χρήση των αιθέριων ελαίων και δει της θυμόλης μπήκε δυναμικά και στη μελισσοκομία για την αντιμετώπιση της βαρροϊκής ακαρίασης. Ποιο αναλυτικά:

Το άκαρι βαρρόα (Varroa destructor) αποτελεί το σοβαρότερο παράσιτο της μέλισσας σε παγκόσμιο επίπεδο. Προσβάλλει τόσο τις ακμαίες μέλισσες, όσο και τα ατελή στάδια, προνύμφες και πλαγγόνες, απομυζώντας την αιμολέμφο και μειώνοντας τη διάρκεια ζωής της μέλισσας. Εκτός από την άμεση ζημιά λόγω της απομύζησης της αιμολέμφου, το βαρρόα είναι φορέας σοβαρών ιώσεων που ζημιώνουν περαιτέρω τις μέλισσες. Παράλληλα, έχουν περιγραφεί συνεργιστικές αρνητικές επιδράσεις μεταξύ του βαρρόα και άλλων παρασίτων της μέλισσας.
Η προσβολή από το βαρρόα έχει σαν αποτέλεσμα τη δραστική μείωση του πληθυσμού των μελισσών στην κυψέλη, ενώ αν δε ληφθούν συστηματικά μέτρα αντιμετώπισης, οι αποικίες στα εύκρατα κλήματα μπορεί να καταρρεύσουν σε 2-3 χρόνια από την προσβολή.
Στη χώρα μας το βαρρόα εντοπίστηκε το 1978 στην περιοχή του Έβρου, ενώ εικάζεται ότι εισέβαλε από τη Βουλγαρία ή τη Γιουγκοσλαβία το 1975. Για την αντιμετώπισή του χρησιμοποιήθηκαν για πολλά χρόνια το Μαλαθείο 5% και το Asuntol 50% (δραστική ουσία coumaphos), όμως από το 1990 και μετά καθιερώθηκε η χρήση του σκευάσματος Mavrik. Η σχεδόν αποκλειστική του χρήση είχε ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη ανθεκτικότητας. Σήμερα οι περισσότεροι μελισσοκόμοι κάνουν χρήση τόσο ακαρεοκτόνων όσο και εναλλακτικών τρόπων για την αντιμετώπιση του βαρρόα. Η αστοχία των εφαρμογών σε πολλές περιπτώσεις οφείλεται σε λανθασμένη εφαρμογή ή/και ανάπτυξη ανθεκτικότητας του ακάρεος, ιδιαίτερα στα πυρεθρινοειδή ακαρεοκτόνα.

Τώρα να συνεχίσουμε για την θυμόλη.

Πωλείται είτε σε έτοιμα σκευάσματα (Apiguard, ApilifeVar, Thymovar) είτε σε σκόνη (κρυσταλλική μορφή). Η χρήση θυμόλης, με την έντονη οσμή της, στρεσάρει τις βαρρόα οι οποίες και πέφτουν από τις μέλισσες, περιορίζοντας έτσι την ωοτοκία του παρασίτου, ενώ παράλληλα αυξάνουν το ένστικτο καθαρισμού στις μέλισσες. Έτσι, προκύπτει περιορισμός των βαρρόα στις κυψέλες.

Η χρήση τις κρυσταλλικής θυμόλης στις μέλισσες μπορεί να γίνει με τέσσερεις μεθόδους:

1. 15 γραμμάρια κρυσταλλικής θυμόλης σε ένα μπολ σκεπασμένο με τούλι τοποθετείται  πάνω στα πλαίσια για 21 μέρες.
2. διαλύουμε 4 γρ θυμόλη σε 4 ml οινόπνευμα.  Σε δυο κομμάτια vettex διαστάσεων 4χ6 βάζουμε με μια σύριγγα 4 ml διαλύματος και τα τοποθετούμε πάνω στα πλαίσια της κυψέλης. Επαναλαμβάνουμε 3 φορές κάθε 7 μέρες  και όταν οι εξωτερικές θερμοκρασίες είναι από12-32 C με καλύτερα αποτελέσματα στους 18 C.
3. Σε 2 καπάκια πλαστικά (5-7 εκ διάμετρο) που τα τοποθετούμε διαγώνια πάνω στα πλαίσια, βάζουμε 4 γρ κρυσταλλική θυμόλη για 2-3 φορές ανά 8 μέρες.
4. Σε 150 γρ καθαρό οινόπνευμα λιώνουμε 30 γρ κρυσταλλική θυμόλη. Από το διάλυμα αυτό παίρνουμε 5-20 ml και το βάζουμε σε 13,5 λίτρα σιρόπι  και ταΐζουμε τις μέλισσες για 21-28 μέρες ανά δύο μέρες.

  ΠΗΓΗ