ΤΑ «ΕΡΓΑΛΕΙΑ»ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ !!!

Τα μάτια 

Η μέλισσα και άλλοι επικονιαστές βλέπουν πολύ διαφορετικά από εμάς. Έχουν τρεις απλούς οφθαλμούς (στο πάνω μέρος του κεφαλιού) και δύο σύνθετους οφθαλμούς (στα πλάγια του κεφαλιού). 

 

Επιπλέον, επειδή βλέπουν διαφορετικό φάσμα χρωμάτων και με διαφορετική ένταση από τους ανθρώπους, τα άνθη με «μάτια των μελισσών» είναι πολύ διαφορετικά! Η μέλισσα μπορεί να διακρίνει 4 χρώματα:  

Το υπεριώδες, το μπλε, το πράσινο-μπλε και το κίτρινο. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να δει το υπεριώδες, ενώ η μέλισσα δεν μπορεί να δει το κόκκινο. Τα απλά μάτια, στην ουσία δεν βλέπουν, αλλά τις βοηθάνε να προσανατολιστούν, ανάλογα με την ένταση του φωτός. Το κάθε ομμάτιο που βρίσκεται στα σύνθετα μάτια τις (4.000 ομμάτια σε κάθε μάτι) στέλνουν πληροφορίες για τα χρώματα και τις παραστάσεις, ενώ τρίχες που υπάρχουν στα σύνθετα μάτια της την βοηθούν να καταλάβει την κίνηση του αέρα.

 

Οι κεραίες

Στις δύο κεραίες τις μέλισσας υπάρχουν 7 τύποι αισθητήριων οργάνων: όσφρηση, γεύση, επίπεδο διοξειδίου του άνθρακα, υγρασία, θερμοκρασία κ.ά.

ΤΟ ΚΑΛΟ ΣΗΜΑ ΚΑΙ Η ΚΕΡΑΙΑ!

Τι θα συμβεί αν η κεραία της τηλεόρασης σου σταματήσει να λειτουργεί ή αρχίσει να υπολειτουργεί λόγω τεχνικού προβλήματος? Προφανώς, δεν θα μπορείς πια να παρακολουθήσεις την αγαπημένη σου εκπομπή αλλά και τίποτε άλλο! Ίσως, αν το πρόβλημα δεν είναι μεγάλο να έρχονται κατά διαστήματα συγκεχυμένες εικόνες, αλλά τίποτε καθαρό και ικανοποιητικά σαφές.
Κεραίες έχουν και οι μέλισσες και, αν όχι το σπουδαιότερο, αποτελεί για αυτές ένα άκρως απαραίτητο, εξαιρετικό και πολύπλοκο όργανο!
H κάθε κεραία των μελισσών αποτελείται από 3 μέρη: τον σκάπο και τον ποδίσκο, τα οποία ελέγχουν με την βοήθεια τεσσάρων μυών την κίνηση της κεραίας. Το τρίτο μέρος είναι το μαστίγιο, το οποίο στις εργάτριες και στις βασίλισσες αποτελείται από 11 αρθρωτά τμήματα και στους κηφήνες από 12.
Στις κεραίες βρίσκονται αισθητήρια όργανα,  με τη μορφή βοθρίων, πλακιδίων, τριχιδίων, δισκίων, εγκοπών κ.ά, τουλάχιστον 7 διαφορετικών τύπων!

Οι κεραίες αποτελούν αισθητήρια όργανα:
- Αφής
- Ακοής
- Όσφρησης
- Ταχύτητας πτήσης και ταχύτητας αέρα
- Διοξειδίου του άνθρακα
- Υγρασίας
- Θερμοκρασίας
- Βαρύτητας
Σε κάθε κεραία βασίλισσας υπάρχουν 1.600 οσφρητικές πλάκες, 3.000 στην εργάτρια και 30.000 στους κηφήνες!

Η κατανομή των αισθητήρων στις κεραίες είναι πολύ συγκεκριμένη. Για παράδειγμα, η μέλισσα χρησιμοποιεί μια τούφα αισθητηριακών τριχών στο άκρο του μαστιγίου για να προσδιορίσει την υφή της επιφάνειας. Οι αισθητήρες θερμοκρασίας βρίσκονται στα έξι τελευταία τμήματα και η πλειονότητα των οσφρητικών αισθητήρων, κατανέμονται στα οκτώ τελευταία τμήματα των κεραιών της εργάτριας.
Η μέλισσα με τις κεραίες αντιλαμβάνεται επίσης τον ήχο. Η χορεύτρια μέλισσα παράγει δονήσεις με την κίνηση των μυών και των αρθρωτών μερών του σκελετού της. Η μέλισσα αντιλαμβάνεται τους ήχους σαν κραδασμούς που μεταφέρονται μέσω της κηρήθρας με τα πόδια της (χορδοτονικά όργανα και σκολοποφόρα που είναι παρόμοια με αυτά που έχουν στο σώμα τους οι ακρίδες) καθώς και  σαν μόρια κινούμενου αέρα με το όργανο Τζόνστον, που βρίσκεται στον ποδίσκο της κεραίας. Με το όργανο Τζόνστον η μέλισσα ρυθμίζει επίσης την ταχύτητα πτήσης σύμφωνα με την κάμψη της κεραίας.
Δεδομένου ότι το όργανο του Johnston ανιχνεύει τις ηχητικές δονήσεις, ονομάζεται και «αυτί της μέλισσας». Αλλά σε αντίθεση με ένα τυπικό αυτί, το όργανο του Johnston είναι σε θέση να ανιχνεύσει εξαιρετικά μικρές παραμορφώσεις, όπως αυτές που προκαλούνται τόσο από μαγνητικά όσο και από ηλεκτρικά πεδία.
Έχει επίσης αποδειχθεί ότι τα ηλεκτρικά πεδία που δημιουργούνται όταν κινούνται οι μέλισσες προκαλούν μικρές  μεταβολές πεδίου αλλά αντιληπτές από τις  κεραίες των μελισσών.
Οι υποδοχείς γεύσης, πολύ λιγότεροι σε αριθμούς, είναι χημειοϋποδοχείς τύπου σπειρώματος με πόρο στο τέλος που μπορούν να αντιληφθούν τις συγκεντρώσεις σακχάρου τόσο χαμηλές όσο 1 ή 2%!
Η μέλισσα μπορεί να  διακρίνει 4 γεύσεις: γλυκό, ξινό, αλμυρό και πικρό. Από αυτές η πιο σημαντική είναι η αντίληψη του γλυκού. Ουσίες που είναι γλυκές για για τους ανθρώπους δεν είναι για τις μέλισσες οι οποίες απορρίπτουν το νέκταρ που είναι φτωχό σε σάκχαρα, ως μη οικονομικό. Συνήθως οι μέλισσες συλλέγουν νέκταρ που περιέχει σάκχαρα σε περιεκτικότητα μεγαλύτερη του 10% και μόνο σε περιπτώσεις έλλειψης νέκταρος συλλέγουν νέκταρ φτωχό σε ζάχαρα ( μέχρι και 1,5- 2%).
Οι κεραίες μελισσών βρίσκονται σε συνεχή κίνηση.  Αγγίζουν, λυγίζουν και αναζητούν. Με τόσους πολλούς υποδοχείς διαφορετικών τύπων, μια ατελείωτη ροή περιβαλλοντικών δεδομένων ρέει συνεχώς στον εγκέφαλο της μέλισσας!
Τα τελευταία χρόνια, εφαρμόζονται φαρμακευτικές παρεμβάσεις στις μέλισσες, για τον έλεγχο και την καταπολέμηση παθογόνων, που όμως δεν αφήνουν ανεπηρέαστη την φυσιολογίας της, αλλά και ειδικότερα την λειτουργικότητα των κεραιών της.
Ουσίες όπως, το Tau-fluvalinate, πυρεθροειδή και η amitraz επηρεάζουν αρνητικά τις κεραίες των μελισσών. Το πρώτο έχει βρεθεί ότι, εκτός των άλλων, επηρεάζει αρνητικά τους οσφρητικούς υποδοχείς των κεραιών. H amitraz είναι ένας οκταμινεργικός ανταγωνιστής φορμαδιδίνης και επηρεάζει τη γνώση και τη μάθηση στις μέλισσες, καθώς στοχεύει σε υποδοχείς στο νευρικό και νευρομυϊκό σύστημα. Αυτό προκαλεί εξασθένηση της οσφρητικής ικανότητας των κεραιών με αποτέλεσμα την σημαντική καθυστέρηση στη διαδικασία πυροδότησης μιας γρήγορης απόκρισης περιποίησης και καθαρισμού.
Οι καλές και λειτουργικές κεραίες, λοιπόν, λαμβάνουν και καλά σήματα!

 

 Τα πόδια

Τα τρία ζεύγη ποδιών της μέλισσας είναι κατάλληλα διαμορφωμένα για την σημαντική για αυτήν και για εμάς, συλλογή της γύρης. Η βούρτσα, το καλαθάκι η χτένα, ο σύρτης, η αποσμηκτική συσκευή, όλα βοηθούν στην συλλογή της.

Τα φτερά

Τα δύο ζεύγη φτερών έχουν την ικανότητα να ενώνονται με ένα ειδικό άγκιστρο, όταν η μέλισσα θέλει να πετάξει γρηγορότερα. Τα φτερά της κάνουν πάνω από 200 κύκλους το δευτερόλεπτο! Σύμφωνα με την ανατομία της μέλισσας και αεροδυναμικές αναλύσεις της πτήσης της, αυτό είναι αδύνατο! Και όμως πραγματικό με αυτό το θαυματουργό έντομο! Η μέση ταχύτητα πτήσης της είναι 23,4 km/ ώρα (με φορτίο) και 27 km/ ώρα (χωρίς φορτίο)!