8ο Συνέδριο Ελληνικού Μελιού & Προϊόντων Μέλισσας 2 & 3 Δεκεμβρίου 201 Στάδιο Ειρήνης & Φιλίας.
Αν και τα φυτά δεν διαθέτουν
εγκέφαλο και νευρώνες, όπως ένας ανθρώπινος οργανισμός, παρ’ όλα αυτά έχουν τη
δυνατότητα να σκέφτονται και να αντιδρούν στα ερεθίσματα. Μπορούν να ξεχωρίσουν
τα διάφορα μήκη κύματος της ακτινοβολίας, να δουν το υπέρυθρο και το υπεριώδες,
έχουν επτά διαφορετικές αισθήσεις από αυτές που διαθέτει ο άνθρωπος και
διαθέτουν στοιχειώδη αίσθηση του τόπου και του χρόνου όπου βρίσκονται.
Αντιλαμβάνονται την ενόχληση από το περιβάλλον και μπορούν να ανιχνεύσουν
επικείμενες αλλαγές. Τα παραπάνω επισημαίνει ο ομότιμος καθηγητής στο
Εργαστήριο Μελισσοκομίας-Σηροτροφίας της Γεωπονικής Σχολής του ΑΠΘ, Ανδρέας
Θρασυβούλου, προσθέτοντας ότι η σύγχρονη επιστήμη έχει αποδείξει ότι τα φυτά
μπορούν να αντιδρούν σε χημικούς ερεθισμούς, να έχουν δηλαδή όσφρηση και γεύση,
και τη δυνατότητα να ανιχνεύσουν μηχανικά ερεθίσματα, την αφή, δηλαδή, ενώ
μπορούν να ακούν ήχους και ακόμη να κινούνται με βάση αυτούς.
Η ρίζα,
ο εγκέφαλος των φυτών
«Μπορεί τα φυτά να μη διαθέτουν
εγκέφαλο με την έννοια που γνωρίζουμε, όμως ο εγκέφαλος ενός φυτού είναι η
ρίζα. Έχουν βρεθεί, λοιπόν, στα κύτταρα των φυτών ουσίες παρόμοιες με αυτές των
νευρικών κυττάρων των ζώων, όπως π.χ. η εστεράση. Τα φυτικά κύτταρα, όπως και
τα ζωικά, διαθέτουν δίκτυα διαβίβασης σήματος, δηλαδή έχουν στοιχειώδη
νοημοσύνη», εξηγεί ο κ. Θρασυβούλου. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε μερικά δέκατα
του δευτερολέπτου μια ρίζα μπορεί να αναγνωρίσει 17 διαφορετικές χημικές
ουσίες, που ακόμα και ο πιο εξελιγμένος χρωματογράφος ενός εργαστηρίου δεν
μπορεί να το πετύχει. Ακόμη και αν καταστραφεί το 90% της ρίζας ενός φυτού,
παρ’ όλα αυτά εξακολουθεί να δουλεύει, να μεγαλώνει, να καθορίζει τη
συμπεριφορά των φύλλων, να στέλνει μηνύματα και να ξεπερνάει οποιαδήποτε
εμπόδια. Παράλληλα, μπορεί να διακρίνει αν κάποιες άλλες ρίζες είναι φιλικές
και να συμβιώσει μαζί τους, ή αν είναι εχθρικές να εκκρίνει ουσίες που θα
εμποδίζουν την εξάπλωσή τους. Όπως σημειώνει ο κ. Θρασυβούλου, ένα φυτό σίκαλης
τεσσάρων μηνών έχει περίπου 13.800.000 επιμέρους ρίζες και ριζίδια
που εάν μπουν σε μια σειρά φτάνουν σε ένα συνολικό μήκος τα 622 χιλιόμετρα. Οι
ρίζες μιας μικρής σίκαλης μεγαλώνουν κατά 4,83 χιλιόμετρα καθημερινά.
Μαθαίνουν, θυμούνται και επικοινωνούν
Τα φυτά έχουν, επίσης, την ικανότητα να
επικοινωνούν μεταξύ τους και τη δυνατότητα μάθησης και μνήμης. «Τα καπνά, για
παράδειγμα, περιέχουν στα φύλλα τους μια ποσότητα νικοτίνης. Εάν ένα έντομο
ξεκινήσει να τρώει ένα φυτό καπνού, τότε το ίδιο αυξάνει τη συγκέντρωση
νικοτίνης, για να προστατευτεί, και να θανατώσει τον εισβολέα. Και όχι μόνο το
ίδιο το φυτό, αλλά και τα διπλανά, που δεν δέχτηκαν καμιά εισβολή. Άλλο
παράδειγμα είναι η μιμόζα που, αν αγγίξει κάποιος για πρώτη φορά το λουλούδι,
τότε αυτό κλείνει, ενώ αν το κάνει καθημερινά, τότε έχει αναγνωρίσει ότι δεν
αποτελεί κίνδυνο και παραμένει ανοιχτό», υπογραμμίζει ο κ. Θρασυβούλου.
Παρά τις εκπληκτικές ικανότητες των
φυτών, ωστόσο, υπάρχει ένα μεγάλο πρόβλημα που αφορά τον πολλαπλασιασμό τους.
Κάποια φυτά (καλαμπόκι, σίκαλη, μηδική, τριφύλλι, σόργος κ.ά.) έχουν αναπτύξει
μηχανισμούς για την αποφυγή της αυτογονιμοποίησής τους. Έτσι, προωθούν τη
σταυρογονιμοποιηση και αναπτύσσουν διάφορες στρατηγικές προσέλκυσης φορέων,
όπως τα έντομα, που παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαδικασία της επικονίασης.
Αυτά και άλλα πολλά θα ακούσετε και θα
δείτε από τον ομότιμο Καθηγητή στο
Εργαστήριο Μελισσοκομίας-Σηροτροφίας της Γεωπονικής Σχολής του ΑΠΘ, Ανδρέας
Θρασυβούλου
Δημοσίευση σχολίου