ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΟΙ ...... ΜΕΣ ΤΑ ΜΕΛΙΑ!!!

Στην Ελλάδα έχουμε τον μεγαλύτερο αριθμό μελισσοκόμων στον κόσμο και τον δεύτερο σε αριθμό κυψελών μετά την Ισπανία. Σήμερα, ανάμεσα στους συμμετέχοντες στα σεμινάρια μελισσοκομίας ένα ποσοστό 30%-40% είναι γυναίκες. Τι συμβαίνει λοιπόν με τη γυναικεία επιχειρηματικότητα στον τομέα της μελισσοκομίας; Ρωτήσαμε τη Δάμη Κουτσούρη,  τη Νίκη Καρακώστα, δύο νέες μελισσοκόμους, να μας πουν τις δυσκολίες που συνάντησαν και τις προοπτικές του επαγγέλματος στην Ελλάδα.

Νίκη Καρακώστα και Αννα Αλεξίου

Νίκη, πώς ξεκίνησες με τη μελισσοκομία;

Η επιχειρηματικότητα ήρθε περισσότερο σαν προσωπική ανάγκη και δευτερευόντως οικονομική. Δουλεύω μέχρι τώρα σε λογιστικό γραφείο. Ήθελα όμως να ασχοληθώ με τη φύση, να έχω την ανεξαρτησία μου, να ορίζω εγώ τον χρόνο μου και το επάγγελμά μου. Όμως ακόμα και το καλύτερο όνειρο, αν δεν έχει σχέδιο, δεν μπορεί να υλοποιηθεί. Πέρασαν σχεδόν δέκα χρόνια μέχρι να αποφασίσω με τι θέλω να ασχοληθώ. Παρακολούθησα πολλά διαφορετικά σεμινάρια στον αγροτικό τομέα. Τελικά με κέρδισε η μελισσοκομία. Αρχικά παρακολούθησα το ερασιτεχνικό και το επαγγελματικό σεμινάριο για τη μελισσοκομία στο Ινστιτούτο Γεωπονικών Επιστημών και, πριν από δύο χρόνια, μαζί με τη συμμαθήτριά μου την Άννα Αλεξίου αγοράσαμε τις πρώτες πέντε κυψέλες . Σήμερα έχουμε 19 κυψέλες στην Αιτωλοακαρνανία και επτά στη Σταμάτα Αττικής, όπου κάνουμε βασιλοτροφία. Ακόμα βρίσκομαι σε ερασιτεχνικό επίπεδο διατηρώντας παράλληλα και τη δουλειά μου στην Αθήνα, καθώς δεν υπάρχει κάποιο κεφάλαιο κίνησης προς το παρόν.

Σκέφτεσαι να εξελίξεις τη μελισσοκομία σε βασική ενασχόλησή σου;

Ναι, φτάνοντας τα πέντε χρόνια, έχω σκοπό να διατηρώ 150 μελίσσια και να γίνω επαγγελματίας μελισσοκόμος. Να κάνω νομαδική μελισσοκομία, που με λιγότερα από 20 μελίσσια δεν συμφέρει. Δηλαδή, θα τα μεταφέρω από τόπο σε τόπο, ανάλογα με την εποχή, τις κλιματικές συνθήκες και την ανθοφορία.

Οι χειμερινές μεταφορές είναι πολύ καλές για το μελίσσι. Κυνηγώντας ένα ήπιο κλίμα και τις χειμερινές ανθοφορίες δεν καταναλώνουν ενέργεια και τροφή, διατηρώντας έτσι τα αποθέματά τους μέσα στο μελίσσι. Για παράδειγμα, αυτή την εποχή στην Αιτωλοακαρνανία κυνηγάμε το σπερδούκλι* (ασφόδελος), που ανθίζει τώρα και δυναμώνει πολύ το μελίσσι που το τρυγάει.

Οι καλοκαιρινές μεταφορές είναι πολύ χρήσιμες για τον μελισσοκόμο, γιατί μπορεί πια, λόγω του γρήγορου ρυθμού ανάπτυξης, να αποθηκεύσει μέλι.

Στο πλάνο της πενταετίας έχω σκοπό να αρχίσω να συνεργάζομαι με ένα τυποποιητήριο, για να εξάγω το μέλι και να το προωθώ σε μικρά καταστήματα με βιολογικά προϊόντα, αφού το μέλι μου είναι αγνό και βιολογικό. Αυτό όμως σημαίνει ότι πρέπει να εξασφαλίσω συνεχόμενη ροή μελιού.

Πώς εξασφαλίζεις ότι το μέλι σου θα είναι βιολογικό;

Στην Ελλάδα υπάρχει πιστοποίηση βιολογικής παραγωγής μελιού, αλλά όχι βιολογικού μελιού. Η διαφορά είναι ότι πιστοποιείται η παραγωγή και όχι το ίδιο το μέλι. Δηλαδή, είναι άλλο το προϊόν βιολογικής παραγωγής και άλλο το βιολογικό προϊόν. Παρ’ όλα αυτά, όταν κάνεις νομαδική μελισσοκομία, θα πρέπει να εξασφαλίσεις τις συνθήκες βιολογικής παραγωγής, που σημαίνει ότι τα βοσκοτόπια που θα πας τα μελίσσια σου θα είναι απαλλαγμένα από συμβατική καλλιέργεια. Αυτό μπορείς να το εξασφαλίσεις, αν συνεννοηθείς με τους γεωργούς ή τους ντόπιους βοσκούς και βέβαια δεν μπορείς να είσαι ποτέ 100% σίγουρος. Αν, για παράδειγμα, θέλεις να βάλεις τα μελίσσια σου να τρυγήσουν τον ανθό του πορτοκαλιού σε έναν πορτοκαλεώνα, ρωτάς τον παραγωγό πότε θα ραντίσει και εάν σου πει σε δύο, τρεις μέρες, του ζητάς, αν σε αφήνει, να φέρεις τα μελίσσια σου να τρυγήσουν στις μέρες που μεσολαβούν.

Δάμη Κουτσουρή

Η Δάμη, επίσης ερασιτέχνης μελισσοκόμος, ασχολήθηκε τα τελευταία δύο χρόνια και με τη βασιλοτροφία, όπου παράγει τις δικές της βασίλισσες. Η φυλή των μελισσών της είναι η μακεδονική, διότι, όπως λέει, είναι ανθεκτική στο ελληνικό κλίμα.

Δάμη, ποια είναι κατά τη γνώμη σου τα μεγαλύτερα προβλήματα για μια γυναίκα στη μελισσοκομική επιχειρηματικότητα;

Στη μελισσοκομία είναι πολύ σημαντικό να είσαι κοντά στο μελίσσι. Δεν μπορείς να το παρακολουθείς από μακριά. Ειδικά το καλοκαίρι στις κρίσιμες περιόδους, από τον Μάρτιο μέχρι τον Αύγουστο, πρέπει να ελέγχεις τακτικά εάν από το μελίσσι χάθηκε η βασίλισσα, αν πεινάνε, αν πρέπει να πάνε σε άλλη ανθοφορία, αν παρουσιάστηκε κάποια ασθένεια κ.ο.κ. Αυτό σημαίνει ότι μια γυναίκα πρέπει να βρίσκεται μόνιμα στον τόπο του μελισσιού της, πιθανότατα στην επαρχία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Εγώ την έπαθα δύο φορές, από την απουσία μου. Την πρώτη φορά, όταν ξεκινούσα, είχα αναθέσει σε έναν μελισσοκόμο να μου προσέχει τα μελίσσια μου, αλλά δεν τα φρόντισε. Και φέτος το φθινόπωρο, μου έκλεψαν πλαίσια με τον πληθυσμό και το μέλι τους, όπου είχα και βασίλισσες από τη βασιλοτροφία που κάνω.

Άλλα προβλήματα είναι τα τσιμπήματα. Μία φορά με τσίμπησε μια μέλισσα στο μέτωπο και πρήστηκα τόσο πολύ που έκανα δέκα μέρες να βγω από το σπίτι μου, για να με δει άνθρωπος! Όπως καταλαβαίνεις τα προβλήματα δεν έχουν σχέση τόσο με το φύλο: αφορούν το ίδιο άντρες και γυναίκες. Σε γενικές γραμμές μελισσοκόμος γίνεσαι δοκιμάζοντας και μαθαίνοντας από τα λάθη σου. Ποτέ δεν σταματάς να μαθαίνεις.

Τι είναι το μελισσοκομικό βιβλιάριο;

Στην Ελλάδα δεν μπορείς να μετακινήσεις μελίσσια αν δεν έχεις αριθμό μητρώου.

Όμως δεν χρειάζεται να είσαι αγρότης. Οποιοσδήποτε μπορεί να έχει βιβλιάριο, αν έχει στην κατοχή σου περισσότερα από δέκα μελίσσια.

Για να το αποκτήσει, πρέπει να κάνει αίτηση στην περιφέρεια όπου ανήκει και να προσκομίσει, μαζί με τα αποδεικτικά για την αγορά των κυψελών του και των μελισσοσμηνών του, όποια άλλα δικαιολογητικά του ζητήσουν.

Ποιο είναι το μυστικό για μία επιτυχημένη παραγωγή;

Το βασικότερο μυστικό είναι να χρησιμοποιείς τα προϊόντα του μελισσιού για την υγεία και την ενδυνάμωσή τους, όπως είναι το ίδιο τους το μέλι για την τροφή τους, αποφεύγοντας τις τεχνητές τροφές. Έτσι φτιάχνεις δυνατά μελίσσια και παράλληλα αγνό, βιολογικό μέλι. Αυτό βέβαια μπορεί να είναι εις βάρος της παραγωγής σε ποσότητα. Φέτος, για παράδειγμα, δεν ήταν καλή μελισσοκομική χρονιά. Ειδικά στο Καρπενήσι, όπου το καλοκαίρι βρίσκονται τα μελίσσια μου, είχε πολλές βροχές και αναγκάστηκα να αφήσω το μέλι της παραγωγής στο ίδιο το μελίσσι, για τη δική του ανάπτυξη.

Επίσης, προσπαθώ τα μελίσσια μου να τα έχω μέσα σε ελατοδάσος και δάσος καστανιάς, όπου είναι σε πλήρως ελεγχόμενο περιβάλλον, μακριά από φυτοφάρμακα και συμβατικές καλλιέργειες. Η καλύτερη διαφήμιση για το μέλι μου είναι η ποιότητα του προϊόντος και, ως εκ τούτου, η διαφήμισή του από στόμα σε στόμα. Στην Ελλάδα το μέλι θα μπορούσε να γίνει ένα από τα κυριότερα προϊόντα εξαγωγής, λόγω της ποιότητας που δύναται να έχει και αφού η ετήσια παραγωγή παγκοσμίως δεν καλύπτει τη ζήτηση!

Ελισσάβετ Μπογιατζή

Ελισάβετ, γιατί επέλεξες να ασχοληθείς με τη μελισσοκομία;

Μεγάλωσα στην Πάρο και από όσο θυμάμαι τον εαυτό μου, έβλεπα τον πατέρα μου να πηγαίνει στα μελίσσια και αρκετές φορές τον ακολουθούσα. Όταν μεγάλωσα, μετακόμισα στην Αθήνα λόγω σπουδών και δεν είχα πλέον την επαφή που ήθελα. Όταν τελείωσα τις σπουδές μου στο Πολυτεχνείο, ήμουν σε αναζήτηση εργασίας για δύο χρόνια χωρίς αποτέλεσμα. Τελικά, μαζί με τον σύζυγό μου, ο οποίος άφησε τη δική του εργασία, αποφασίσαμε να ασχοληθούμε επαγγελματικά με τη μελισσοκομία και να την αναπτύξουμε. Μετακομίσαμε στην Πάρο τον Ιούλιο του 2013, αλλά προηγουμένως είχαμε παρακολουθήσει και οι δύο μαθήματα μελισσοκομίας, μελισσοθεραπείας και φυσικών καλλυντικών στο Ινστιτούτο Γεωπονικών Επιστημών στο Μαρούσι.

Ποια είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα για μια γυναίκα μελισσοκόμο;

Μια γυναίκα μελισσοκόμος δεν νομίζω ότι αντιμετωπίζει πολύ διαφορετικά προβλήματα από έναν άνδρα. Θα έλεγα ότι αντιμετωπίζει περισσότερο προβλήματα ανατομικής φύσεως, όπως είναι η μυική δύναμη γιατί πρέπει να κουβαλήσει τις κυψέλες. Ένα άλλο θέμα έχει σχέση με την κοινωνική θέση της, καθώς οι γυναίκες είμαστε υπεύθυνες για τη φροντίδα του σπιτιού και τη ανατροφή των παιδιών, υποχρεώσεις που στερούν απαραίτητο χρόνο από το μελίσσι.

Τι προϊόντα παράγετε από τα μελίσσια σας και σε ποιες ποσότητες;

Αυτή τη στιγμή η κύρια παραγωγή μας είναι το θυμαρίσιο μέλι από το οποίο παράγουμε περίπου 1,5 με 2 τόνους τον χρόνο. Επίσης παράγουμε βασιλικό πολτό σε μικρή ποσότητα, περίπου 1 κιλό, και κεραλοιφές στις οποίες οι πρώτες ύλες είναι κυρίως προϊόντα μας. Σκοπός μας είναι στην επόμενη τριετία να έχουμε αυξήσει την παραγωγή μας τουλάχιστον κατά 30% και να έχουμε εντάξει σε αυτή, την παραγωγή μελιού ανθέων και γύρης.

Πού μπορούμε να βρούμε αγνό και ποιοτικό μέλι;

Δυστυχώς το καλό και ποιοτικό μέλι ένας άνθρωπος που δεν έχει ασχοληθεί με τη μελισσοκομία δεν μπορεί να το ξεχωρίσει εύκολα. Το καλύτερο είναι να επιλέξετε έναν μελισσοκόμο στον οποίο έχετε εμπιστοσύνη στις διαδικασίες που ακολουθεί για την παραγωγή μελιού.

Μίλησέ μας για τον βασικό μελισσοκομικό εξοπλισμό. Η ποιότητα στο μέλι εξαρτάται και από αυτόν;

Στον μελισσοκομικό εξοπλισμό περιλαμβάνονται αρκετά πράγματα, ανάλογα με το πόσο σοβαρά θέλει να ασχοληθεί κάποιος. Ο βασικός εξοπλισμός είναι οι κυψέλες με τα πλαίσια τους, η μάσκα, η φόρμα, τα γάντια, το καπνιστήρι και το ξέστρο. Η ποιότητα του μελιού δεν εξαρτάται απόλυτα από τον εξοπλισμό, ο οποίος μπορεί να το επηρεάσει σε κάποιον βαθμό βέβαια, όσο από τη διαχείριση που θα κάνει ο μελισσοκόμος και η ηθική που έχει απέναντι στους πελάτες του.

Δήμητρα Σπανού

Δήμητρα, πώς ξεκίνησες να ασχολείσαι με τη μελισσοκομία;

Εντελώς τυχαία, πηγαίνοντας στο Ινστιτούτο Γεωπονικών Επιστημών να παρακολουθήσω έναν κύκλο σεμιναρίων δενδροκομίας με σκοπό να ασχοληθώ με τις καρυδιές. Δεν κατάφερα να γραφτώ σε αυτό το τμήμα λόγω πληρότητας και έτσι αποφάσισα να παρακολουθήσω το τμήμα αρχαρίων της μελισσοκομίας. Μαγεύτηκα από τον κόσμο της μέλισσας και προχώρησα στο επαγγελματικό τμήμα. Έξι χρόνια τώρα ασχολούμαι αποκλειστικά με αυτό το επάγγελμα.

Ποια είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει η γυναίκα μελισσοκόμος;

Μπορεί να σας ξαφνιάσει, αλλά το βασικότερο πρόβλημα είναι η μεταφορά των κυψελών. Επειδή την περίοδο της συγκομιδής τα μελίσσια είναι πολύ μεγαλύτερα και κατά συνέπεια το βάρος τους αυξάνεται, είναι σχεδόν αδύνατον να μεταφερθούν από μια γυναίκα.

Ποια είναι τα προϊόντα που παράγεις;

Με 200 μελίσσια που διαθέτω, το ιδανικό είναι να παράγω περίπου 2,5 – 3 τόνους μέλι, 1,5 – 2 κιλά βασιλικό πολτό, 3 κιλά πρόπολη και 200 κιλά γύρη. Όλα αυτά στην περίπτωση μιας πολύ καλής χρονιάς. Καθοριστικό ρόλο παίζουν οι μελισσοκομικοί χειρισμοί, καθώς και οι καιρικές συνθήκες οι οποίες τα τελευταία χρόνια δεν ήταν ευνοϊκές. Χαρακτηριστικά, η περυσινή χρονιά έφερε πολλές ασθένειες που αποδεκάτισαν τα μελίσσια μας.

Πώς μπορεί κάποιος να ξεχωρίσει το αγνό και ποιοτικό μέλι;

Μόνο με εργαστηριακή ανάλυση έχουμε τη δυνατότητα να καταλάβουμε αν το μέλι έχει επιβαρυνθεί με φάρμακα, αν έχει νοθευτεί με πρόσθετα ή αν έχει θερμανθεί σε υψηλές θερμοκρασίες.

Ο βασικός μελισσοκομικός εξοπλισμός καθορίζει και την ποιότητα στο μέλι;

Για να ξεκινήσει κάποιος τη μελισσοκομία, θα πρέπει να γνωρίζει εκ των προτέρων ότι πρέπει να διαθέσει ένα σημαντικό ποσό για τον εξοπλισμό, ο οποίος πέρα από τις κυψέλες που έχουν το μεγαλύτερο κόστος, χρειάζεται απαραίτητα φορτηγό για τις μεταφορές και μετά αποθήκες, εργαστήριο και μηχανήματα για την εξαγωγή του μελιού, βαρέλια αποθήκευσης, καθώς και τον ενδυματολογικό εξοπλισμό. Η ποιότητα του μελιού εξαρτάται βεβαίως από την καθαριότητα του εργαστηρίου, της αποθήκευσης και από το πόσο συχνά ο μελισσοκόμος αντικαθιστά τις κερήθρες στα μελίσσια του.

Πηγή