Πράγματα που πρέπει να γνωρίζεις (Με την βοήθεια του Αλέξανδρου Γκουσιάρη)

1. Η μέλισσα εμφανίστηκε στη Γη περίπου… 65 εκατομμύρια χρόνια πριν, πολύ πριν τον άνθρωπο!

2. Η γεωγραφική θέση της ανάμεσα σε τρεις ηπείρους , τα πάμπολλα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά  και λουλούδια και ο ήλιος της Ελλάδας δημιούργησαν και διατήρησαν ένα ιδανικό περιβάλλον για τις μέλισσες εδώ και χιλιετίες.

3. Οι ελληνικοί μύθοι περιγράφουν τον Δία τον Μελισσέα να θρέφεται από μέλισσες στο Ιδαίο Αντρο της Κρήτης , τον δε πανέμορφο θεό Απόλλωνα αποκλειστικά με νέκταρ και αμβροσία . Οι Ολύμπιοι θεοί θρέφονταν επίσης με αμβροσία (μέλι) και νέκταρ (υδρόμελο=ηδύποτο που παράγεται από τη αλκοολική ζύμωση του μελιού) ενώ οι άτυχοι νεκροί έπρεπε να κρατούν μια μελόπιτα καθώς κατέβαιναν στον Άδη για να εξευμενίσουν τον Κέρβερο.

4. Ο Όμηρος και ο Ησίοδος αναφέρονται στη συλλογή του μελιού από άγρια μελίσσια μέσα σε σπηλιές ενώ η συστηματική καλλιέργεια του μελιού ξεκινά μετά τους ελληνιστικούς χρόνους . Τότε η μελισσοκομία γίνεται μιά προσοδοφόρα εμπορική ασχολία με υψηλούς φόρους, το μέλι αναγνωρίζεται εκ νέου σαν πολύτιμο προϊόν θρέψης αλλά και εξαιρετικό γιατρικό και το κερί χρησιμοποιείται για το φωτισμό της αυτοκρατορίας.

5. Το μέλι δεν είναι το πιο σημαντικό προϊόν της μέλισσας αλλά το έργο που εκτελεί το πολύτιμο αυτό έντομο: η επικονίαση, η γονιμοποίηση δηλαδή του 60-70% των φυτικών ειδών της Γης .Όταν πάψουν να υπάρχουν οι μέλισσες η ανθρωπότητα θα ζήσει μόνο τέσσερα χρόνια ακόμα” είπαν πολλοί σοφοί ερευνητές και μελετητές του φυτικού βασιλείου (και όχι μόνον ο Αϊνστάιν στον οποίο συνήθως αλλά λανθασμένα αποδίδεται η ρήση, μια και πολλοί άλλοι είπαν κάτι παρόμοιο πρωτύτερα).

6. Οι πολύτιμες μέλισσες μας όμως τα βρίσκουν ολοένα και πιο δύσκολα τα τελευταία πενήντα χρόνια σ’ αυτή τη πολύ σημαντική εργασία τους, την επικονίαση: αποπροσανατολίζονται από τα κύματα των κεραιών κινητής τηλεφωνίας και χάνουν τις κυψέλες τους, ασθενούν γιατί καταναλώνουν φυτοφάρμακα όταν τρυγούν τα λουλουδάκια τους, “μένουν χωρίς δουλειά” στις μονοκαλλιέργειες με μεταλλαγμένα (που δεν χρειάζονται γονιμοποίηση για να αναπαραχθούν) και υποφέρουν από τη ολοένα αυξανόμενη ξηρασία και θερμοκρασία του πλανήτη.

7. Στην Ελλάδα, με τη μικρή σε διάρκεια ανθοφορία την Άνοιξη, οι μελισσοκόμοι φορτώνουν τα μελίσσια τους σε φορτηγά και πλοία της γραμμής και τα μετακινούν  από περιοχή σε περιοχή κυνηγώντας ουσιαστικά …την ανθοφορία της  Άνοιξης για να δώσουν στις μέλισσες την ευκαιρία να τρυγήσουν λίγο ακόμα νέκταρ.

8. Θα βρεις τους Έλληνες μελισσοκόμους να τοποθετούν κυψέλες σε απότομα λαγκάδια, κακοτράχαλα βουνά και δύσβατα φαράγγια προσπαθώντας να εξασφαλίσουν το καλύτερο μικροκλίμα και καλή ποσότητα τροφής για τις μέλισσές τους. (Πήλιο, Όλυμπος, Βόρεια Εύβοια, Κίσσαβος είναι συνηθισμένες περιοχές μετακίνησης των κυψελών στην ηπειρωτική χώρα). Γι’ αυτές τις δυσκολίες και μόνο, αξίζει κανείς να προτιμήσει το ελληνικό μέλι και όχι μόνο για τη ποιότητά του που έτσι κι αλλιώς θεωρείται από τις υψηλότερες σε ολόκληρο το κόσμο.

9. Καλύτερο ελληνικό μέλι θεωρείται το μέλι Ελάτης Μαινάλου Βανίλια και το μέλι πεύκου που παράγεται μόνο στην Ελλάδα και στη Τουρκία. Το μέλι Ελάτης Βανίλια έχει σαφή Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης (Π.Ο.Π) και συλλέγεται αποκλειστικά από μέλισσες που τρυγούν τα έλατα στη περιοχή Μαίναλο της Αρκαδίας, κοντά στη Βυτίνα και στην Αλωνίσταινα. Άλλα γνωστά είδη μελιού είναι το θυμαρίσιο, το μέλι εσπεριδοειδών, από ερείκη και κουμαριά (που είναι και λίγο πικρά!), μέλι καστανιάς , βαμβακιού, ακακίας και ανθόμελο.

10. Το μέλι από τα εσπεριδοειδή είναι ανοιχτόχρωμο και πιο διάφανο με διακριτική γεύση.

 Η “βανίλια” έχει κεχριμπαρένιο χρώμα και δεν κρυσταλλώνει ποτέ (μια και έχει λιγότερα ζάχαρα από τα άλλα μέλια) και το πευκόμελο είναι, εκτός από το μεγαλύτερο σε παραγωγή στην Ελλάδα, σκουρότερο σε χρώμα και εντονότερο σε γεύση.

11. Το μέλι διατηρεί όλα του τα θρεπτικά συστατικά και τις βιταμίνες όταν δεν υπόκειται σε επεξεργασία με θερμότητα ή διάλυση με νερό. Περιέχει ασβέστιο, μαγνήσιο, φώσφορο, βιταμίνες Β1 και Β2 και βοηθά στην απορρόφηση του σιδήρου από τον οργανισμό.

12. Βιολογικό μέλι είναι αυτό που συλλέγεται από μελισσοσμήνη που τρυγούν ελεύθερα σε λιβάδια αυτοφυή και όχι αγρούς εντατικής καλλιέργειας που χρησιμοποιούν φυτοφάρμακα. 

Τότε, κανένα πρόσθετο υλικό δεν προστίθεται ούτε στις κερήθρες ούτε στο μέλι αλλά ούτε και στη τροφή των σκληρά εργαζόμενων μελισσών (όπως συνήθως ζάχαρη κατά τη διάρκεια της σκληρής τους εργασίας που χρειάζονται πολλούς υδατάνθρακες). Στην Ελλάδα βγαίνει δύσκολα και σε μικρές ποσότητες, λόγω της γεωμορφολογικής ποικιλομορφίας της χώρας. Πού να βρεις μέρη χωρίς καλλιέργειες με τρία χιλιόμετρα ακτίνα; Λίγα και στα βουνά μόνο.

13. Πρόπολη. Προ της Πόλης. Οι μέλισσες το χρησιμοποιούν για να σφραγίσουν οπές της κυψέλης ή να μικρύνουν την είσοδο τους για να προστατευτούν από εχθρούς. Έτσι και το όνομά της. Η βασική χρήση της όμως είναι η κάλυψη όλων των εσωτερικών επιφανειών της κυψέλης για λόγους “απολύμανσης”.  Συλλεγμένες ρητίνες από δέντρα και φυτά, εμπλουτισμένη με στοιχεία της μέλισσας και έτοιμο το “αντιβιοτικό της κυψέλης”.

14. Γύρη. Πολυβιταμινούχο σκεύασμα. Συλλεγμένο από τις μέλισσες για να χρησιμοποιηθεί στην εκτροφή των νεαρών μελισσών. Οι πρωτεΐνες του μελισσιού. Η μέγιστη ημερήσια δόση για τον άνθρωπο είναι μια κουταλιά της σούπας, αρχίζοντας από μικρότερες δόσεις. Για αυτούς που ταλαιπωρούνται από ανοιξιάτικες αλλεργίες, πιθανά η χρήση της (με μέτρο πάντα) να αποτελεί μια καλή προσπάθεια επίλυσης του προβλήματος. Καλό είναι βέβαια να καταναλώνουν γύρη της ευρύτερης περιοχής της κατοικίας τους, μιας και η γύρη των κοντινών φυτών στον τόπο διαμονής τους, δημιουργεί τα προβλήματά τους.

15. Ο βασιλικός πολτός είναι η υπερτροφή που παράγεται σε απειροελάχιστες ποσότητες στους υποφαρυγγικούς αδένες των μελισσών και χαρίζουν στον άνθρωπο ευεξία και χαρά! Τα λιπαρά οξέα του βοηθούν στην αντιμετώπιση των ρευματισμών, της αρθρίτιδας, μειώνουν την πίεση του αίματος, χτίζουν γερότερο τον οργανισμό και ενισχύουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα, την σωματική αντοχή και τη πνευματική διαύγεια.

16. Το μέλι είναι το πιο θρεπτικό φυσικό γλυκαντικό και μια γερή κουταλιά έχει 60-65 θερμίδες. Το κλασσικό κέρασμα στις ταβέρνες , το γιαούρτι με το μέλι, σκοράρει άνετα 160-180 θερμίδες στο μικρό πιατάκι που συνήθως σερβίρεται.

17. Το μέλι κοστίζει από 8 έως 20 ευρώ το κιλό. Η ακριβότερη τιμή του συναντάται συνήθως σε νησιά που παράγουν ελάχιστες ποσότητες εκλεκτού θυμαρίσιου μελιού και αξίζουν κάθε σεντ της τιμής τους μια και είναι ό,τι αγνότερο έχει να προσφέρει στο τραπέζι μας το φυτικό βασίλειο.

18. Με το μέλι παρασκευάζονται το παστέλι και το παραδοσιακό μαντολάτο.

19. Αξίζει να αγοράσουμε όλοι από μία γλάστρα με λουλούδια ή ένα αρωματικό φυτό (δενδρολίβανο, θυμάρι, φασκόμηλο) , να το βάλουμε σε ένα ηλιόλουστο πρεβάζι και να καλωσορίσουμε έστω και λίγες μέλισσες στο μικρόκοσμό μας. 

Ναι, η μέλισσα είναι είδος υπό εξαφάνιση, πεθαίνουν μαζικά μετά από 65 εκατομμύρια χρόνια…

20. Το πιο νόστιμο και δροσερό πρωινό ετοιμάζεται με ένα κεσεδάκι γιαούρτι, 2-3 παγάκια, μία κουταλιά μέλι και μία-δύο κουταλιές νιφάδες βρώμης με λίγες φράουλες, βερίκοκα, αχλάδια ή μπανάνα χτυπημένα στο μπλέντερ για λίγα λεπτά. Χοντρό καλαμάκι για να το πιεις και δεν πεινάς μέχρι τις 12-εγγυημένα!

21. Με δυο κουταλιές μέλι και δυο κουταλιές σόγια ή βαλσαμικό ξύδι  ελάχιστο ελαιόλαδο και λίγο αλατοπίπερο μπορούμε να αλείψουμε το φθηνότερο κομμάτι του κοτόπουλου, τις φτερούγες (περίπου 12 κομμάτια), να τις πασπαλίσουμε με σουσάμι και να τις ψήσουμε σε δυνατό φούρνο μέχρι να καραμελώσουν.

22.Η προετοιμασία για το μέλι ξεκινά ήδη από το χειμώνα όπου οι μέλισσες πέφτουν σε χειμερία νάρκη. Θα ξυπνήσουν την Άνοιξη , με τα πρώτα λουλούδια, για να αρχίσουν να τρυγούν το νέκταρ τους. Όταν επιστρέψουν στην κυψέλη θα γεμίζουν τις κηρήθρες με μέλι και θα τις καλύψουν με κερί. Όταν ο μελισσοκόμος θα πάρει το μέλι, θα αφαιρέσει το κερί και θα το ζεστάνει ελαφρά σε θερμοκρασία χαμηλότερη των 40 C. Το μέλι θα μπει σε βάζα και θα φθάσει σε μας.

23.Το μέλι κατηγοριοποιείται ανάλογα με το τύπο του λουλουδιού που τρύγησε το μελίσσι και αυτό δίνει την ξεχωριστή γεύση και το ιδιαίτερο άρωμα σε κάθε τύπο μελιού. 

Όσο πιο σκούρο το μέλι τόσο πιο έντονη η γεύση του και όσο πιο ξανθό τόσο πιο απαλή. 

Το μονοποικιλιακό μέλι θεωρείται το καλύτερο αλλά για να ονομαστεί έτσι πρέπει να περιέχει τουλάχιστον 75% από την συγκεκριμένη ποικιλία (π.χ. μέλι από άνθη πορτοκαλιάς). Συνήθως το μέλι που αγοράζουμε από το σούπερ μάρκετ (και αναφέρει στην ετικέτα του μόνο τη λέξη μέλι) είναι προιόν ανάμιξης διαφόρων τύπων μελιού, από πολλές ποικιλίες λουλουδιών.

24.Το αποκαλούμενο και “ωμό μέλι” είναι η παλιά αμβροσία. 

Πρέπει να είναι 100% ακατέργαστο και να έχει ίσως μόνο θερμανθεί ελάχιστα μετά την συγκομιδή για να μπορέσει να χυθεί εύκολα στα βάζα, χωρίς καμία άλλη παρέμβαση (π.χ. φιλτράρισμα γι’ αυτό και είναι πιο θαμπό αντίθετα με τα εμπορικότερα μέλια που ζεσταίνονται στους 40-50 βαθμούς και μετά φιλτράρονται για να είναι πιο ελκυστικά στον καταναλωτή). Ορισμένα μέλια μάλιστα παστεριώνονται στους 70 βαθμούς.

25.Το μέλι όταν “ζαχαρώνει” (όταν δηλαδή τα επίπεδα γλυκόζης είναι ψηλότερα από εκείνα της φρουκτόζης) δεν έχει απολύτως κανένα πρόβλημα μιά και το μέλι δεν λήγει. Το μέλι όπως σχεδόν όλα τα τρόφιμα πρέπει να φυλάσσεται σε δροσερό, σκιερό και καθαρό ντουλάπι.

Ευχαριστώ ιδιαίτερα τον παραγωγό Αλέξανδρο Γκουσιάρη για την βοήθειά του στη συλλογή πληροφοριών. 

Πηγή