ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ

Ο Φεβρουάριος όμως είναι ο μήνας για εργασίες στις αποθήκες των μελισσοκομείων, για τις επιθεωρήσεις στα μελίσσια και για τον προγραμματισμό όλου του χρόνου. Για τις νότιες περιοχές της Ελλάδας ο μήνας αυτός είναι η αρχή της άνοιξης ενώ από τη Θεσσαλία και πάνω είναι ακόμα χειμώνας .

Η κατανάλωση τροφών είναι αυξημένη με την παρουσία του γόνου, ενώ οι ποσότητες που εξωτερικά διατίθενται είναι περιορισμένες και συχνά, λόγω χαμηλών θερμοκρασιών που μπορεί να επικρατούν, δύσκολα μπορούν οι μέλισσες να συλλέξουν.
Ο πληθυσμός εσωτερικά της κυψέλης με δυσκολία μετακινείται ακόμη και για να πλησιάσει πλαίσια όπου υπάρχει τροφή, στην προσπάθειά του να καλύπτει το γόνο διαρκώς για να διατηρηθεί η θερμοκρασία του.
Για τους λόγους αυτούς θα πρέπει ο μελισσοκόμος να φροντίσει για την επάρκεια τροφής.
Κάθε μελισσοκομικός χειρισμός όμως που απαιτεί άνοιγμα της κυψέλης θα πρέπει να γίνεται σε μέρες θερμές, με θερμοκρασία ανώτερη των 15°C.
Ένας καλός προγραμματισμός την περίοδο αυτή, για τους χειρισμούς και τις μετακινήσεις που θα ακολουθήσουν καθώς και πρόβλεψη εναλλακτικών λύσεων εάν οι καιρικές συνθήκες ανατρέψουν τον αρχικό προγραμματισμό, βοηθούν στην αποτελεσματικότερη εκμετάλλευση των μελισσοσμηνών.

Οι σημαντικότεροι χειρισμοί:

•     Επιθεώρηση στο μελίσσι ώστε να ελεγχθεί σε τι κατάσταση βρίσκεται η βασίλισσα, ο πληθυσμός και ο γόνος. Η επιθεώρηση πρέπει να γίνει μέρες που η θερμοκρασία δεν είναι πολύ χαμηλή.
•     Αντιβαρροϊκή θεραπεία.
•     Γύρη και μέλι κοντά στο γόνο.
•     Τοποθέτηση τροφής οπωσδήποτε. ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ ΤΡΟΦΗΣ ΤΕΛΕΙΩΝΟΥΝ ΓΡΗΓΟΡΑ
•     Συνένωση ορφανών μελισσιών με μεσαίας δυναμικότητας μελίσσια ώστε να σωθεί ο πληθυσμός.
•     Εξεύρεση τόπου μεταφοράς των μελισσιών σε ανοιξιάτικες ανθοφορίες
•     Ύπαρξη νερού κοντά στο μελισσοκομείου.Ο γόνος αρχίζει να αυξάνεται και μαζί του και η αναγκαία ποσότητα νερού.

Ανθοφορίες

•     Αμυγδαλιά: Σε πολλές περιοχές έχουν ανθίσει οι αμυγδαλιές. Οι αμυγδαλιές δυναμώνουν τα μελίσσια και αυξάνουν το γόνο.
•     Ανοιξιάτικο ρείκι: Σε λίγες μέρες θα ξεκινήσει και το ανοιξιάτικο ρείκι το οποίο προσφέρει γύρη και νέκταρ στα μελίσσια και αν ο καιρός είναι θερμός θα επωφεληθούν στο έπακρο.
•     Άγρια λεβάντα
•     Ασφόδελος
•     Λαψάνες
•     Βερικοκιά   

Παροιμίες για το μήνα Φεβρουάριο

• Χιόνια του Φλεβαριού, χρυσάφι του καλοκαιριού.
• Γενάρη γέννα το παιδί, Φλεβάρη, φλέβισέ το.
• Ο Φλεβάρης με νερό, κουτσός μπαίνει στο χορό.
• Καλοκαιριά της Παπαντής, Μαρτιάτικος χειμώνας.
• Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει.
• Ο Φλεβάρης με νερό, κουτσός μπαίνει στο χορό.
• Ο Φλεβάρης κι αν χιονίσει, πάλι άνοιξη θ' άνθίση.
• Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, πάλι άνοιξη θ' ανθίσει.
• Μα αν κάμει και πεισμώσει, μες τα χιόνια θα μας χώσει.
•  Παπαντή καλοβρεμμένη, ή κοφίνα γεμισμένη.
• Φλεβάρης ,κουτσοφλέβαρος, έρχεται κούτσα κούτσα, όλο νερά και λούτσα.
• Ο μήνας Φλεβάρης ή τις φλέβες (του νερού) ανοίγει ή τις φλέβες κλείνει.
• Του Φλεβάρη είπαν να βρέξει και λησμόνησε να πάψει.
• Στις δέκα εφτά του Φλεβάρη θα ζεσταθεί το νύχι του βοδιού.
• Το Φλεβάρη μη φυτέψεις, ούτε να στεφανωθείς,
• Τρίτη μέρα μη δουλέψεις, Σάββατο μη στολιστείς.
• Ο Φλεβάρης φλέβες ανοίγει και πόρτες σφαλάει.
• Η Παπαντή διώχνει τις γιορτές με τ' αντί.
• Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει
• μ' αν τις φλέβες του ανοίξει ξεροπήγαδα γιομίζει.
• Στις δεκαπέντ' από Φλεβάρη βαρεί το άλογο ποδάρι.
  

Του Κώστα Μπούντα, Γεωπόνου το παρακάτω κείμενο με την Πηγή

 

Σήμερα θα αναφερθούμε στις μελισσοκομικές εργασίες που γίνονται τον Φεβρουάριο. Εξαιτίας των μεγάλων κλιματικών διαφορών που επικρατούν μεταξύ των περιοχών της Ελλάδας ο Φεβρουάριος για άλλες περιοχές θεωρείται η αρχή της άνοιξης ενώ για άλλες περιοχές είναι ακόμη χειμώνας. Γι’ αυτό το λόγο άλλοι χειρισμοί θα πρέπει να γίνουν σε περιοχές με χαμηλές θερμοκρασίες και άλλοι σε περιοχές με υψηλότερες θερμοκρασίες. 

Ο μελισσοκόμος γνωρίζει από μόνος του ποιοι χειρισμοί ταιριάζουν από τη στιγμή που επί χρόνια παρακολουθεί τις κλιματικές συνθήκες της περιοχής του. 

Σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας η θερμοκρασία κάποιες ημέρες ανεβαίνει στους 13-15ο C  (Αν υπάρχουν χιόνια σε κάποιες περιοχές στα Βόρια λίγο υπομονή) και επιτρέπει μια πρώτη γρήγορη επιθεώρηση. Η ύπαρξη γόνου είναι φυσιολογικά αναμενόμενη σ’ όλα τα μελίσσια τον Φεβρουάριο και οι διαφορές ανάμεσα στα μελίσσια του ίδιου μελισσοκομείου είναι μικρές. Εκείνο που πρέπει να έχουμε υπ’ όψιν μας είναι ότι νέες βασίλισσες – αυτές που αποκτήσαμε την προηγούμενη χρονιά - ξεκινούν νωρίτερα τη γέννα από τις γερασμένες. 

Τι να προσέχουν οι μελισσοκόμοι κατά την επιθεώρηση τον Φεβρουάριο

Τι πρέπει να προσέξουμε και να διαπιστώσουμε σε αυτή την επιθεώρηση:

1. Αν τα μελίσσια μας έχουν επάρκεια σε μέλι, γύρη στο χώρο όπου το μελίσσι σχηματίζει μελισσόσφαιρα. Στα μελίσσια αυτά πέραν της διαπίστωσης, δεν κάνουμε καμία παρέμβαση.

2. Αν τα μελίσσια μας έχουν επάρκεια σε μέλι, γύρη αλλά αυτά βρίσκονται μακριά από το χώρο που σχηματίζεται η μελισσόσφαιρα. Στην περίπτωση αυτή μετακινούμε τα πλαίσια προς τα μέσα, προς το χώρο δηλαδή που το μελίσσι σχηματίζει τη μελισσόσφαιρα.

3. Αν στα μελίσσια υπάρχουν ελάχιστες τροφές τότε παρεμβαίνουμε άμεσα. Σε μερικά είναι δυνατό οι μέλισσες να έχουν φτάσει στα πρόθυρα της λιμοκτονίας. Σε αυτή την περίπτωση βλέπουμε τις μέλισσες να είναι ακίνητες ενώ οι περισσότερες είναι χωμένες μέσα στα κελιά με το κεφάλι στραμμένο στον πυθμένα τους. Στην περίπτωση αυτή ραντίζουμε τις μέλισσες με χλιαρό σιρόπι.

4. Αν διαπιστώσουμε αδύνατα μελίσσια τότε η συνένωση των αδύνατων μελισσιών είναι η καλύτερη λύση. Οι χαμηλές θερμοκρασίες αυτή την εποχή θα οδηγήσουν αργά ή γρήγορα στο θάνατο από ψύξη. Τυχόν ενίσχυση με γόνο δεν ενδείκνυται διότι και ο γόνος θα πεθάνει από ψύξη καθώς το αδύνατο μελίσσι δεν μπορεί να θερμάνει το γόνο. Η συνένωση είναι προτιμότερο να γίνει απευθείας με κάποιο άρωμα παρά με τη μέθοδο της εφημερίδας.

5. Αν διαπιστώσουμε ορφανά ή αρρενοτόκα μελίσσια θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι η εκδήλωση έντονης ανησυχίας στο άνοιγμα κάποιων μελισσιών είναι ένα σύμπτωμα που υποδηλώνει την απουσία βασίλισσας. Η αντιμετώπιση των αρρενοτόκων μελισσιών δεν είναι εύκολη υπόθεση. Πρώτα πρέπει να διαπιστώσουμε αν πρόκειται για ορφανό ή για μελίσσι με αρρενοτόκο βασίλισσα. Στα μελίσσια με αρρενοτόκο βασίλισσα το πρώτο που χρειάζεται να κάνουμε είναι να απομακρύνουμε τη βασίλισσα. Στη συνέχεια αν το μελίσσι είναι αδύνατο το συνενώνουμε με ένα μέτριο μελίσσι. Αν είναι δυνατό το συνενώνουμε με ένα αδύνατο με νέα βασίλισσα. Στα ορφανά μελίσσια με ωοτόκες εργάτριες η λύση είναι μία: Διάλυση του μελισσιού. Τινάζουμε τον πληθυσμό μακριά και καταστρέφουμε τον κηφηνόγονο ο οποίος είναι συχνά φορτωμένος με βαρρόα.

Είναι πολύ σημαντικό για τη μελισσοκομική χρονιά που θα ακολουθήσει τα μελίσσια που θα ξεχειμωνιάσουν να είναι δυνατά. Βασική προϋπόθεση να ξεχειμωνιάσουν δυνατά μελίσσια είναι η καλή προετοιμασία το φθινόπωρο. Εκτός όμως από την καλή προετοιμασία πρέπει και ο μελισσοκόμος να είναι προσεκτικός στους χειρισμούς αυτής της περιόδου για να μη γίνει αυτός η αιτία να χαθούν οι μέλισσες.

Πιο συγκεκριμένα αυτή την εποχή θα πρέπει να είμαστε πολύ μα πολύ προσεκτικοί με τις τροφοδοσίες (ιδιαίτερα τις διεγερτικές), τις μετακινήσεις, τις παρενοχλήσεις και τις χορηγήσεις φαρμάκων. Οι μέλισσες που παίρνουν το σιρόπι τόσο νωρίς ξεγελιούνται, πιστεύουν ότι έξω υπάρχει μελιτοφορία και βγαίνουν να συλλέξουν τροφή. Στην προσπάθειά τους αυτή να ανακαλύψουν την πηγή της τροφής, κρυώνουν, παραλύουν και τελικά πεθαίνουν. 

Χειρισμοί για την ανάπτυξη των μελισσιών

Στις νότιες περιοχές όπου οι κίνδυνοι από χαμηλές θερμοκρασίες έχουν μειωθεί γίνονται μελισσοκομικοί χειρισμοί που βοηθούν τα μελίσσια να αναπτυχθούν σύμφωνα με τις επιθυμίες του μελισσοκόμου.

Γνωρίζοντας το ρίσκο που αναλαμβάνουν οι χειρισμοί αυτοί είναι:

1.Τροφοδότηση με μικρές ποσότητες αραιό σιρόπι ζάχαρης (2 νερό 1 ζάχαρη) σταδιακά, αλλά ελαφρά αυξανόμενες. Εφαρμόζεται όταν έχουμε ικανοποιητικά αποθέματα μελιού μέσα στα μελίσσια και οι μέλισσες φέρνουν αρκετή γύρη και νέκταρ. Τα αποτελέσματα είναι θεαματικά. Η ζάχαρη διεγείρει την βασίλισσα για ωοτοκία, η φρέσκια γύρη τις παραμάνες μέλισσες για κατανάλωση επιπλέον γύρης και το νερό που δίνουμε με το αραιό σιρόπι συντελεί κι αυτό στην επιτυχία γιατί είναι απαραίτητο στην σύνθεση του πολτού διατροφής των προνυμφών.

2. Αύξηση του διαθέσιμου χώρου για τη γέννα της βασίλισσας.

3. Μετατόπιση των κεντρικών κηρήθρων γόνου στα άκρα της γονοφωλιάς.

4. Εξασφάλιση καλού αερισμού και γενικότερα μέτρα υγιεινής.

5. Διεγερτική τροφοδοσία. Η γρήγορη ανάπτυξη του γόνου έχει ως αποτέλεσμα την εξάντληση των αποθεμάτων μελιού. Οι έμπειροι μελισσοκόμοι το γνωρίζουν καλά και φροντίζουν να τροφοδοτούν σταθερά τα μελίσσια τους με πίτα ή σιρόπι.

6. Ενίσχυση των αδύνατων μελισσιών με γόνο ή νεαρές μέλισσες. Εάν επιδιώκουμε την εκμετάλλευση πρώιμων ανθοφοριών όπως Πορτοκαλιάς, Δενδρώδους ερείκης, Ασφόδελου, Ακακίας ή/και ανοιξιάτικου Πεύκου, φροντίζουμε για την έγκαιρη τοποθέτηση ορόφων

Η διεγερτική και εντατική τροφοδότηση 1 ½ τουλάχιστο μήνα πριν την έναρξη της ανθοφορίας, η επέκταση της γονοφωλιάς με τακτική προσθήκη πλαισίων, ξεσφράγισμα των στεφανιών μελιού, αναστροφή των ακριανών πλαισίων του γόνου, 1 – 2 μεταφορές σε γυρεοφόρες ανθοφορίες, συντελούν στην πρώιμη αύξηση του πληθυσμού.

Η εφαρμογή των ανωτέρω τεχνικών απαιτεί σχετική μελισσοκομική εμπειρία.

Καλό είναι οι νέοι μελισσοκόμοι να την εφαρμόζουν σταδιακά με περίσκεψη.

Τις ίδιες τεχνικές θα εφαρμόσουμε κι όταν επιδιώκουμε πρώιμη ανάπτυξη των μελισσιών για παραγωγή βασιλισσών, σμηνών, βασιλικού πολτού ή γύρης τον Απρίλιο.

Εάν, αντιθέτως, ο στόχος μας εντοπίζεται σε καλοκαιρινούς και φθινοπωρινούς τρύγους μελιού, τότε, τον Φεβρουάριο δεν λαμβάνουμε κανένα μέτρο πρωίμισης της ανάπτυξης των μελισσιών, φροντίζουμε όμως για την μεταφορά τους σε περιοχές πλούσιες σε ανθοφορίες και την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία των διαφόρων ασθενειών.   

Οι ασθένειες των μελισσιών τον Φεβρουάριο

Από τις ασθένειες των μελισσών, συνεχίζουν να μας απασχολούν τον Φεβρουάριο, η βαρροϊκή ακαρίαση και η νοζεμίαση. Μάλιστα ο Φεβρουάριος είναι ο μήνας της νοζεμίασης και οι μελισσοκόμοι, προπαντός στη Δ. Ελλάδα με τις πολλές βροχοπτώσεις, ν’ αποφεύγουν περιοχές με υψηλή υγρασία αέρος, συχνές ομίχλες και κακό αερισμό των κυψελών. Υγρή τροφοδότηση δεν συνιστάται.

Η ασκοσφαίρωση των μελισσών (Αscosphaersa apis) οφείλεται σε μύκητα που προσβάλει τα ατελή στάδια της μέλισσας. Οι άρρωστες προνύμφες παίρνουν μορφή τεμαχίων κιμωλίας (άσπρο χρώμα, εν συνεχεία μελανό) γι’ αυτό από τους μελισσοκόμους ονομάζεται «κιμωλίαση». Δεν αντιμετωπίζεται με φάρμακα παρά μόνο με φυσιολογικές μεθόδους, όπως καθαρισμό του πυθμένα και της εισόδου της κυψέλης από τις άρρωστες προνύμφες, αποφυγή χρησιμοποίησης αγνώστου προελεύσεως γύρης, καταστροφή παλαιών και, πιθανώς, μολυσμένων πλαισίων.

Το κυριότερο όμως μέτρο για τον περιορισμό της ασκοσφαίρωσης στο μελισσοκομείο μας, είναι ο αποκλεισμός από τον πολλαπλασιασμό, μελισσιών που εμφάνισαν τη φετινή ή την προηγούμενη χρονιά, έντονη προσβολή. Στην πραγματικότητα αποκλείουμε τις βασίλισσες από την επιλογή για τη βασιλοτροφία και τη δημιουργία νέων μελισσιών.