ΜΕ ΛΕΝΕ ΒΑΡΡΟΑ!!!

Με λένα βαρρόα και είμαι ο φόβος και ο τρόμος του κάθε μελισσοκόμου.

Ένα εχθρός που ήταν άγνωστος πριν τρεις δεκαετίες και κάτι ψιλά. Πρώτη αναφορά για το ακάρι στην Ελλάδα γίνεται την άνοιξη του '78 από δείγματα μελισσών που στάλθηκαν από μελισσοκομεία από την περιοχή του Έβρου. 
Το 1981 είχαμε την μεγαλύτερη ζημιά και τις περισσότερες απώλειες σε μελισσοσμήνη στην Ελλάδα. Από εκεί και μετά με την συστηματική ενημέρωση των μελισσοκόμων και την συνεργασία τους με τις αρμόδιες αρχές το παράσιτο τέθηκε υπό “σχετικό” έλεγχο. Και λέμε σχετικό έλεγχο γιατί το ακάρι αφενός δεν έχει εξαλειφθεί. Συνεχίζει να υπάρχει στα μελίσσια και απλά με τη χρήση χημικών σκευασμάτων προσπαθούμε να κρατάμε την προσβολή σε ελεγχόμενους αριθμούς. Αφετέρου με την αλόγιστη και ανεξέλεγκτη χρήση χημικών έχει αναπτύξει ανθεκτικότητα σε πολλά σκευάσματα, τα οποία ένα ένα φεύγουν από το οπλοστάσιο του μελισσοκόμου.

Μα καλά θα σκεφτεί κάποιος, πως είναι δυνατό να αναπτύσσουν ανθεκτικότητα τα ακάραια σε ένα σκεύασμα που μέχρι πριν ήταν θανατηφόρο για αυτά. 

 

Η απάντηση είναι απλή: μέσω της φυσικής επιλογής. 

 

Μετά τη χρήση ενός χημικού σκευάσματος επιβιώνει ένα ποσοστό βαρρόα τα οποία λόγω τυχαίων φυσικών μεταλλάξεων παρουσιάζουν ανθεκτικότητα στο φάρμακο αυτό. Οι επόμενες γενιές που θα προκύψουν ακριβώς επειδή θα προέρχονται μόνο από ανθεκτικούς γονείς θα έχουν ενισχυμένο το χαρακτηριστικό αυτό και θα είναι απρόσβλητα στο φάρμακο. Δεδομένου δε ότι τα ακάραια αναπαράγονται με ταχύτατους ρυθμούς είναι κατανοητό η ανθεκτικότητα να προκύψει σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Κύκλος ζωής του βαρρόα

Ο κύκλος ζωής του βαρρόα περιλαμβάνει δύο στάδια.

Πρώτο στάδιο

 

Στο πρώτο στάδιο τα βαρρόα βρίσκονται πάνω στις μέλισσες (εργάτριες-κηφήνες) και τρέφονται από αυτές. Το στάδιο αυτό διαρκεί 5 – 11 μέρες όταν υπάρχει γόνος στην κυψέλη ενώ τον χειμώνα που δεν υπάρχει γόνος μπορεί να διαρκέσει μήνες. Κατά την περίοδο αυτή τα βαρρόα μεταφέρονται από μέλισσα σε μέλισσα μεταδίδοντας αρρώστιες και ιούς. Καθότι εκτεθειμένα, όμως, παρουσιάζουν μεγάλη θνησιμότητα. Μπορεί να πέσουν από την μέλισσα στον πάτο της κυψέλης (εδώ βοηθάει ο ανοιχτός πάτος με σήτα - αν δεν τον κλείσουν με πρόπολη οι μέλισσες - μιας και τα ακάρια πέφτουν εκτός κυψέλης και δεν μπορούν να ξαναμπούν) ή να δαγκωθούν από άλλες μέλισσες ή να πεθάνουν λόγω γήρατος. Το σύνολο των βαρρόα που πέφτουν με αυτόν τον φυσικό τρόπο δεν ξεπερνά το 20% του συνολικού πληθυσμού.

Δεύτερο στάδιο

 

Το δεύτερο στάδιο είναι το στάδιο της αναπαραγωγής. Τα ώριμα θηλυκά είναι ήδη ζευγαρωμένα όταν οι μέλισσες βγαίνουν από τα κελιά τους. Εισβάλουν, λοιπόν, στα κελιά λίγο πριν κλείσει ο γόνος και κατευθύνονται στον πάτο του κελιού σε “ανάσκελη” θέση . Το πρώτο αυγό γεννιέται 70 ώρες μετά το κλείσιμο του γόνου και είναι αρσενικό. Μετά από αυτό και περίπου κάθε 30 ώρες θα γεννάει ένα θηλυκό αυγό. Τα περισσότερα από αυτά τα αυγά δεν προλαβαίνουν να αναπτυχθούν πλήρως και πεθαίνουν με το άνοιγμα του κελιού. Στον εργατικό γόνο που αναδύεται σε 21 μέρες προλαβαίνει μόλις ένα περίπου θηλυκό να ωριμάσει σεξουαλικά και να γονιμοποιηθεί. Αντίθετα στον κηφηνόγονο που χρειάζεται 24 μέρες προλαβαίνουν δύο περίπου θηλυκά να ωριμάσουν και να γονιμοποιηθούν. Για αυτό άλλωστε τα βαρρόα δείχνουν προτίμηση στον κηφηνόγονο.

Αν υποθέσουμε, λοιπόν, ότι ξεκινάμε την άνοιξη με ένα βαρρόα τότε από τον εργατικό γόνο χονδρικά θα παίρνουμε κάθε φορά 1 θηλυκό γονιμοποιημένο. Αυτό με την σειρά του θα δώσει 1 θηλυκό γονιμοποιημένο και ούτω καθ'εξής. Οπότε στον εργατικό γόνο έχουμε μικρή ή καθόλου αύξηση του πληθυσμού των βαρρόα. Τα πράγματα αντιστρέφονται, όμως στον κηφηνόγονο όπου έχουμε γεωμετρική αύξηση (2*n) του πληθυσμού της ψείρας. Συγκεκριμένα ξεκινώντας από ένα ακάρι θα πάρουμε διαδοχικά, 2, 4, 8, 16, 32, 64, 128 ακάρια σε 7 γενιές. Αν ξεκινήσουμε, όμως, από 20 ψείρες τότε έχουμε και λέμε... 40, 80, 160, 340, 680, 1360, 2720 ψείρες, και κάπου εδώ χάνεται η μπάλα και το μελίσσι.

Έτσι καταλήγουμε στην:

Τεράστια σημασία της χειμερινής αντιμετώπισης του βαρρόα.

Αν γίνει μια αποτελεσματική θεραπεία τον χειμώνα το μελίσσι μπαίνει στην άνοιξη ξαλαφρεμένο με ελάχιστες ψείρες. Αυτό δημιουργεί γερές βάσεις για την ομαλή ανάπτυξη και επιβίωση του μελισσιού. Μάλιστα η αντιμετώπιση τον χειμώνα, όταν το μελίσσι έχει ξεγονέψει είναι πιο αποτελεσματική διότι χωρίς κλειστούς γόνους, όλα τα βαρρόα είναι πάνω στις μέλισσες. Αυτό τα καθιστά περισσότερο ευάλωτα από ποτέ σε όποια μέθοδο αποφασίσουμε να χρησιμοποιήσουμε. Αντίθετα σε ένα μελίσσι που εκτρέφει γόνο το 50-85% των βαρρόα είναι μέσα στον κλειστό γόνο.

Φυσικά συμπληρωματικές θεραπείες θα χρειαστούν και μετέπειτα στην άνοιξη προκειμένου οι πληθυσμοί του ακαριού να παραμείνουν σε χαμηλά ελεγχόμενα επίπεδα και δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να εφησυχάζει ο μελισσοκόμος.

Πηγή