Νέο είδος νοσεμίασης που αντέχει και τους θερινούς μήνες

Τη ζωή… δύσκολη έκαναν στις μέλισσες οι κλιματολογικές συνθήκες τον τελευταίο χρόνο, ενώ την ίδια στιγμή έχουν εμφανιστεί ασθένειες που αντιμετωπίζονται δυσκολότερα, καθώς είναι ξενόφερτες. Οι ειδικοί συμβουλεύουν τους παραγωγούς να δείξουν ιδιαίτερη προσοχή στις κυψέλες, ώστε να παρατηρήσουν κάθε «ύποπτη» συμπεριφορά έγκαιρα.

Ο χειμώνας ήταν φέτος μακρύς και δύσκολος για τις μέλισσες –όπως για όλους– λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών, που τις ανάγκασαν να παραμείνουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα εγκλωβισμένες στις κυψέλες, κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα. Ακόμα χειρότερα, τα μελίσσια μπήκαν στον χειμώνα εξασθενημένα, γιατί πέρυσι η ανθοφορία ήταν περιορισμένη λόγω της ανομβρίας.

Μία από τις ασθένειες που αναφέρεται ότι βρίσκεται σε έξαρση είναι η νοσεμίαση, η οποία προκαλείται από ένα νεοφερμένο είδος πρωτόζωου που προσβάλλει το στομάχι των μελισσών.

Πρόκειται για μια συνηθισμένη ασθένεια, η οποία προκαλεί απώλειες στον πληθυσμό των μελισσών κυρίως τους φθινοπωρινούς και τους ανοιξιάτικους μήνες. «Η διαφορά είναι ότι από το 2006 βρέθηκε ότι προκαλείται από ένα καινούργιο είδος πρωτόζωου που έφτασε από την Ασία και στο οποίο οι μέλισσες της Ελλάδας είναι περισσότερο ευάλωτες», τονίζει στην «ΥΧ» Ο Πασχάλης Χαριζάνης, καθηγητής στο Εργαστήριο Σηροτροφίας και Μελισσοκομίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το νέο αυτό είδος νοσεμίασης αντέχει και τους θερινούς μήνες. Μάλιστα, χωρίς να υπάρχουν εμφανή συμπτώματα, συντομεύει κατά πολύ τη ζωή των μελισσών.

Όπως εξηγεί ο κ. Χαριζάνης, νέες ασθένειες εισάγονται μαζί με τα προϊόντα, αλλά και από τις βασίλισσες υβρίδια που εισάγουν πολλοί μελισσοκόμοι, πιστεύοντας ότι με αυτόν τον τρόπο θα ενισχύσουν την παραγωγή τους. Όμως, με αυτόν τον τρόπο, έρχονται ασθένειες στις οποίες τα μελίσσια στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα ευάλωτα, ενώ, παράλληλα, δεν έχει γίνει έρευνα ώστε να βρεθούν τρόποι αντιμετώπισης. «Έχουν γίνει πολλές παράνομες εισαγωγές τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα την έξαρση ασθενειών», τονίζει ο καθηγητής. Η νέα νοσεμίαση φαίνεται ότι έχει πλήξει μεγάλο αριθμό μελισσιών σε όλη την Ελλάδα, ενώ σημαντικά είναι τα ποσοστά εξάπλωσης σε μελίσσια στην Κρήτη.

Πάντως, ο κ. Χαριζάνης τονίζει ότι, παρά τα περί του αντιθέτου φημολογούμενα, δεν υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι στην Ελλάδα υπάρχει το σύνδρομο της κατάρρευσης των μελισσών, το οποίο αντιμετωπίζουν οι μελισσοκόμοι στις ΗΠΑ, αλλά και σε κοντινότερες σε εμάς χώρες, όπως η Ισπανία και η Γερμανία.

Το συγκεκριμένο σύνδρομο αναφέρθηκε στις ΗΠΑ από τους μελισσοκόμους το φθινόπωρο του 2006, όπου σε πολλές περιπτώσεις σημειώθηκαν απώλειες μελισσιών σε ποσοστό 50%-90% μέσα σε λίγες εβδομάδες.

Οι αιτίες, σύμφωνα με τον καθηγητή, είναι ένας συνδυασμός παραγόντων, όπως η χρήση χημικών στις κυψέλες, αλλά και στις καλλιέργειες όπου βόσκουν οι μέλισσες, οι κακοί μελισσοκομικοί χειρισμοί, οι ασθένειες, καθώς και η εξάπλωση γενετικά τροποποιημένων καλλιεργειών. «Το γεγονός ότι τόσο στη Γερμανία όσο και στην Ισπανία, που έχει εμφανιστεί το φαινόμενο, υπάρχουν γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες αποτελεί σαφή ένδειξη ότι υπάρχει συνάρτηση», τονίζει ο κ. Χαριζάνης.

Ο καθηγητής κ. Χαριζάνης υποστηρίζει ότι θα πρέπει να υπάρξει εθνική νομοθεσία, η οποία να απαγορεύει την εισαγωγή ξένων φυλών μελισσών σε συνδυασμό με την προστασία και τη βελτίωση των γηγενών φυλών μελισσών σε ειδικά κέντρα γενετικής βελτίωσης, καθώς οι ελληνικές φυλές είναι προσαρμοσμένες στο περιβάλλον μας. Πρόκειται για πρακτική που ακολουθήθηκε σε πολλές άλλες χώρες, όπως στην Αυστρία, στην Πολωνία, στο Βέλγιο και στη Σλοβενία.

Προ των πυλών, και συγκεκριμένα στη γειτονική Ιταλία (επαρχία Ρέτζο-Καλάμπρια, Σεπτέμβριος 2014) βρίσκεται ακόμα μία εισαγόμενη απειλή για τα ελληνικά μελίσσια. Ο λόγος για το Μικρό Σκαθάρι Κυψέλης (ΜΣΚ, Aethina tumida), που αποτελεί ενδημικό παράσιτο των μελισσών της υποσαχάριας Αφρικής. Σε σημαντικό πρόβλημα εξελίχθηκε, όταν «απέδρασε» από την Αφρική και εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ, όπου προκάλεσε σοβαρές απώλειες στην ευρωπαϊκή μέλισσα.

Υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα διακινούνται περίπου 100.000 βασίλισσες, οι οποίες παράγονται από οργανωμένες ελληνικές εταιρείες. Αντίστοιχα, πολλοί μελισσοκόμοι παράγουν τις δικές τους βασίλισσες σε ποσοστό που δεν μπορεί να εκτιμηθεί. Η ανάγκη για βασίλισσες καλής ποιότητας, σύμφωνα πάντα με υπολογισμούς, φτάνει τις 500.000. Η ανάγκη αυτή αναγκάζει πολλούς να εισάγουν μέλισσες χωρίς να έχουν γίνει οι απαραίτητοι έλεγχοι, ενώ μερικοί επιτήδειοι, εκμεταλλευόμενοι τις ανάγκες και την άγνοια των μελισσοκόμων, πωλούν βασίλισσες αμφίβολης ποιότητας σε τιμές ακόμη και 300-400 ευρώ, εξαπατώντας τους παραγωγούς.

Υπό τον κίνδυνο της επικείμενης εγκατάστασής του στην Ελλάδα, ο έγκαιρος εντοπισμός του παρασίτου είναι ζήτημα ζωτικής σημασίας. Απαιτείται πρόγραμμα επιτήρησης ιδιαίτερα σε περιοχές υψηλού κινδύνου, όπως π.χ. λιμάνια, αεροδρόμια, συνοριακοί σταθμοί. Η διάγνωση του ΜΣΚ πραγματοποιείται εργαστηριακά μετά από μορφολογική ταυτοποίηση ενήλικου σκαθαριού ή της προνύμφης του. Στην περίπτωση που εγκατασταθεί το ΜΣΚ σε μια περιοχή, οι μελισσοκόμοι θα πρέπει να υιοθετήσουν τεχνικές αντιμετώπισης του προβλήματος.

Πηγή